Senedd Cymru: Gallai ASau golli eu sedd am gamymddwyn

Fe allai’r cyhoedd gael y cyfle i wahardd Aelodau o Senedd Cymru sy’n camymddwyn fel rhan o gynlluniau sydd o dan ymgynghoriad.

Yn wahanol i Aelodau Seneddol yn San Steffan, dydy gwleidyddion ym Mae Caerdydd ddim ar hyn o bryd yn wynebu colli eu sedd os ydyn nhw’n torri rheolau ymddygiad.

Roedd hynny’n destun trafod y llynedd pan gafodd Aelod o Senedd Cymru ei wahardd am gyfnod ble byddai wedi wynebu deiseb adalw pe bai’n wleidydd yn San Steffan.

Ers 2016 mae aelodau o Dŷ’r Cyffredin sy’n cael eu gwahardd am o leiaf ddeng niwrnod yn wynebu deiseb adalw, ac os ydy o leiaf 10% o etholwyr ei etholaeth yn arwyddo’r ddeiseb, yna mae is-etholiad yn cael ei alw.

Dywedodd AS Plaid Cymru Ben Lake y dylai ei gyn gyd-aelod o’r blaid, Rhys ab Owen, fod wedi wynebu’r posibilrwydd o golli ei sedd

Dydy’r drefn etholiadol fydd yn cael ei gyflwyno ym Mae Caerdydd fel rhan o’r penderfyniad i ehangu maint Senedd Cymru yn 2026, ddim yn caniatáu ar gyfer cynnal is-etholiadau.

Ond mae aelodau o Bwyllgor Safonau’r Senedd yn ystyried a fyddai modd cyflwyno mecanwaith ble gallai etholwyr benderfynu a ddylai gwleidydd sydd wedi torri’r rheolau golli ei sedd.

Yn gynharach eleni, dywedodd AS Plaid Cymru Ben Lake y dylai ei gyn gyd-aelod o’r blaid, Rhys ab Owen, fod wedi wynebu’r posibilrwydd o golli ei sedd, ar ôl iddo gael ei wahardd o’r Senedd am 42 diwrnod am ymddwyn yn amhriodol tuag at ddwy ddynes yn ystod noson allan.

Mae Rhys ab Owen, a ymddiheurodd a sydd bellach wedi ei ddiarddel gan Blaid Cymru, yn parhau’n aelod o Senedd Cymru dros Ganol De Cymru.

Cafodd Rhys ab Owen ei wahardd o’r Senedd am 42 diwrnod am ymddwyn yn amhriodol tuag at ddwy ddynes yn ystod noson allan

Mae cefnogaeth drawsbleidiol i’r syniad o fecanwaith adalw ym Mae Caerdydd ond ni wnaeth Llywodraeth Cymru ei gynnwys yn y ddeddfwriaeth i ehangu maint y Senedd o 60 i 96.

Mae’r pwyllgor hefyd yn ymgynghori ar y syniad o atal gwleidyddion y Senedd am ddweud celwydd.

Daeth hynny wedi i Lywodraeth Cymru o dan arweinyddiaeth Vaughan Gething ar y pryd, ymrwymo i ddeddfu ar y mater ar ôl wynebu colli pleidlais.

Bydd yr ymgynghoriad yn cau ar 27 o Fedi.