Covid: 'Hen ysbytai a systemau cymhleth wedi cael effaith'

Roedd systemau cymhleth yn ei gwneud hi'n anodd adnabod cleifion bregus, yn ôl Dr Frank Atherton

Fe gafodd hen ysbytai a'r defnydd o wahanol systemau data effaith ar yr ymateb i'r pandemig yng Nghymru, yn ôl y Prif Swyddog Meddygol.

Wrth roi tystiolaeth fel rhan o Ymchwiliad Covid y DU, dywedodd Syr Frank Atherton fod cyfarwyddwyr ysbytai wedi gwneud popeth o fewn eu gallu i addasu hen adeiladau er mwyn delio â'r tonnau o gleifion oedd angen triniaeth.

Nododd hefyd fod swyddogion oedd yn llunio rhestrau o bobl all fod yn fregus wedi gorfod cyfuno data o 12 gwahanol system.

Ychwanegodd fod yna angen mawr i sicrhau bod system symlach yn cael ei defnyddio cyn bod pandemig arall yn taro.

Dywedodd Syr Frank yn y gwrandawiad yn Llundain ddydd Llun fod yna ddealltwriaeth gyffredinol nad oedd ysbytai Cymru mor fodern a hyblyg ag yr oedd angen iddyn nhw fod, gyda nifer yn dyddio nôl i'r 1960au a'r 70au.

"Roedd dilyn canllawiau o i reoli lledaeniad yr haint yn her i nifer o'n hysbytai," meddai.

Clywodd y gwrandawiad fod oedran yr ysbytai yn gwneud hi'n anoddach i gyflwyno gwell systemau awyru - rhywbeth oedd yn cael ei weld fel rhan bwysig o'r broses o reoli lledaeniad yr haint.

Prosesau 'anodd a thechnegol'

Yn ôl Syr Frank, roedd canfod y bobl fwyaf bregus yn broses "anodd a thechnegol" ac roedd y systemau oedd yn cael eu defnyddio yn hynod gymhleth.

"Doedd dim system gyfrifiadurol yng Nghymru oedd yn ein galluogi i ddod o hyd i'r bobl hynny yn gyflym," meddai.

"Roedd llwyth o waith yn cael ei wneud gan Iechyd a Gofal Digidol Cymru er mwyn ceisio plethu'r gwahanol systemau data oedd eu hangen i ganfod y cleifion."

Awgrymodd hefyd bod yna lawer o waith angen ei wneud o hyd i wella cysylltedd digidol y gwahanol systemau data sy'n cael eu defnyddio yng Nghymru, a hynny cyn i bandemig arall daro.

Cafodd Syr Frank ei holi hefyd ynglŷn â'r heriau wrth geisio mynd i'r afael ag achosion o'r haint yn trosglwyddo o glaf i glaf mewn ysbytai.

Dywedodd ei bod hi'n amhosib atal yr haint rhag trosglwyddo yn llwyr o fewn ysbytai, heb eu cau nhw'n gyfan gwbl.

Doedd cynnydd yn nifer yr achosion, meddai, ddim o reidrwydd yn golygu bod rhywbeth o'i le gyda'r mesurau diogelwch, ac y byddai nifer yr heintiadau wedi bod yn llawer gwaeth heb yr holl gyngor a chefnogaeth a roddwyd i fyrddau iechyd.

Dr Atherton yw'r olaf o brif swyddogion meddygol y DU i roi tystiolaeth fel rhan o'r ymchwiliad cyhoeddus.

Nododd hefyd fod prinder staff ac adnoddau wedi bod yn broblem ar ddechrau'r pandemig.

"Roedd gymaint yn digwydd, ac roedd 'na afon o wybodaeth newydd yn llifo yn ofnadwy o gyflym... roedd hi'n anodd iawn cynnal ein dealltwriaeth o'r sefyllfa ehangach a chadw trefn ar y swyddfa ar yr un pryd," meddai.

Dywedodd fod Prif Swyddog Meddygol Yr Alban, Dr Catherine Calderwood "wedi syfrdanu o weld cyn lleied o adnoddau oedd ar gael i ni, a'r holl wahanol heriau yr oedden ni'n eu hwynebu".