Cwmni sy'n ailhyfforddi gweithwyr dur yn cau swyddfa Port Talbot

Mae cynllun Mulitply wedi cefnogi pobl ar draws de Cymru, gan gynnwys pobl sydd wedi eu heffeithio gan dorri swyddi Tata ym Mhort Talbot

Mae cwmni sydd wedi darparu cyrsiau sgiliau i ddwsinau o weithwyr dur sydd wedi eu heffeithio gan ddiswyddiadau ym Mhort Talbot wedi cau ei swyddfa'n y dref.

Daw wrth i Lywodraeth y DU baratoi i ddod ag un o'i rhaglenni cyllido i ben fis nesaf, gyda cholegau ac awdurdodau lleol yn galw am eglurder am gynlluniau hirdymor gweinidogion San Steffan.

Cyhoeddodd Tata Steel y llynedd ei fod yn diswyddo 2,800 o bobl gyda'r mwyafrif ym Mhort Talbot.

Dywedodd Llywodraeth y DU ei bod wedi ymestyn cronfa ehangach, ac y byddai gweithwyr dur yn gallu cael cefnogaeth i fagu sgiliau newydd drwy gronfa wahanol yn benodol ar gyfer pobl a'u heffeithir gan Tata.

Dros y ddwy flynedd ddiwethaf mae Whitehead-Ross wedi darparu cyrsiau i 1,200 o oedolion ar draws de Cymru.

Mae'r gwaith wedi ei ariannu gan raglen Multiply Llywodraeth y DU, gyda'r cyllid yn cael ei ddosbarthu gan awdurdodau lleol.

Ond bydd Multiply – sydd â'r nod o wella sgiliau rhifedd – yn dod i ben fis nesaf.

O ganlyniad mae Whitehead-Ross wedi cau ei swyddfa ym Mhort Talbot a diswyddo 16 aelod o staff yng Nghymru.

Nid drwy dorri gwasanaethau mae taclo'r heriau sy'n bodoli, meddai Ian Ross

"Mae'n cyrraedd y pwynt, pa mor bell allwch chi dorri?" meddai prif weithredwr y cwmni, Ian Ross wrth raglen Politics Wales BBC Cymru.

"Rydyn ni'n gwybod bod y galw yno, ac mae angen yng Nghymru i gael pobl nôl i'r gwaith.

"Ond mae angen i'r gefnogaeth fod yno a gallwch chi ddim ond taclo'r heriau yna drwy fuddsoddi yn y gwasanaethau hynny, nid eu torri nhw."

Dywedodd Mr Ross bod ei gwmni wedi helpu tua 40 o bobl sy'n wynebu colli eu gwaith yn Tata dros y chwe mis diwethaf.

'Pryderus iawn'

Dywedodd yr Aelod o Senedd Cymru dros Orllewin De Cymru Sioned Williams bod sefyllfa Whitehead-Ross yn "bryderus iawn".

"Rydyn ni'n gwybod bod hwn yn rhywbeth sy'n gweithio," meddai'r aelod Plaid Cymru.

"Mae angen cyfuniad o ffyrdd i gael pobl nôl i'r gwaith ac i'w ailhyfforddi nhw ac roedd hwn yn un elfen o hynny."

Dywedodd Colegau Cymru, sy'n cynrychioli sefydliadau addysg bellach, bod pryder o fewn i'r sector dros sut y byddai sefydliadau'n gallu "cefnogi gobeithion a disgwyliadau sy'n parhau" ar ôl i'r arian ddod i ben.

Mae Multiply yn rhan o Gronfa Ffyniant Gyffredin (CFfG) Llywodraeth y DU gafodd ei sefydlu'n dilyn y Brexit i wneud yn iawn am yr arian roedd Cymru a rhannau eraill o'r DU yn arfer ei gael gan yr Undeb Ewropeaidd.

Tra bod Multiply'n dod i ben, mae CFfG wedi ei hymestyn am flwyddyn arall.

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth y DU byddai gan awdurdodau lleol "hyblygrwydd" i wario'r arian fel y mynnant, gan gynnwys ar raglenni rhifedd.

Cafodd hynny ei groesawu gan gynghorau gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC).

"Roedden ni'n gyson wedi gwthio am fwy o hyblygrwydd fel y gallai arian gefnogi cynlluniau eraill," meddai llefarydd.

Ond mae Colegau Cymru a CLlLC wedi galw am eglurder ynghylch beth fydd yn dilyn CFfG o 2026 ymlaen.

'Cyllid gwahanol ar gael'

Yn y cyfamser, ar ymweliad diweddar â Phort Talbot dywedodd Ysgrifennydd Cymru y byddai cyllid sylweddol ar gael o hyd i weithwyr dur lleol ddysgu sgiliau newydd.

Roedd Jo Stevens yn y dref i gyhoeddi buddsoddiad o £8.2m mewn prosiect newydd fyddai'n creu 100 o swyddi.

Mae'r arian wedi dod o gronfa £80m Llywodraeth y DU i helpu Port Talbot ymateb i'r sefyllfa'n Tata.

Pan ofynnwyd i Ms Stevens a oedd Llywodraeth y DU yn rhoi gydag un law tra'n tynnu i ffwrdd gyda'r llall, dywedodd: "Dim o gwbl."

"Rydyn ni'n siarad am symiau gwahanol iawn o arian fan hyn yn benodol ar gyfer pobl i ailhyfforddi ac os ydyn nhw eisiau datblygu sgiliau rhifedd byddan nhw'n gallu cael hynny drwy'r cyllid sydd ar gael."

Dywedodd hefyd bod Llywodraeth y DU yn "cynnal trafodaethau" gyda Llywodraeth Cymru dros beth ddylai ddilyn CFfG.

• Politics Wales ar BBC1 Cymru am 10:00 ar 16 Chwefror ac ar iPlayer