Afonydd Caerdydd yn 'marw' ac yn 'fôr o blastig'

Mae sbwriel yn casglu ar lannau Afon Taf ym Mae Caerdydd

Mae pryder bod llygredd yn dinistrio afonydd Caerdydd, gyda gwirfoddolwyr yn dweud eu bod o dan "fôr o blastig".

Daw wrth i Gyngor Caerdydd gynyddu'r ymdrech i lanhau'r afonydd wedi pryder eu bod yn "marw".

Mae'r cyngor hefyd yn ymchwilio i'r posibilrwydd o gael archfarchnad Tesco i gyfrannu hyd at £5,000 y mis tuag at yr ymgyrch lanhau.

Mae gwirfoddolwyr wedi dechrau mynd ati i lanhau Afon Taf eu hunain ar ôl cael eu hysbrydoli gan neges Ras Fôr Volvo am leihau ein defnydd o blastig.

Effaith ar bysgod

Mae afonydd Taf, Elái a Rhymni yn llifo i Fae Caerdydd, gyda sbwriel yn casglu ble mae'r morglawdd yn ei atal rhag mynd i'r môr.

Y llynedd cafodd rhan fawr o Afon Elái ei osod yn y dosbarth gwaethaf - "drwg" - o ran safon dŵr dan fframwaith yr Undeb Ewropeaidd.

Cafodd pum rhan o Afon Taf ac un ardal o Afon Rhymni hefyd eu rhoi yn y dosbarth "gwael".

Dywedodd adroddiad gan Gyngor Caerdydd bod nifer y pysgod yn yr afonydd yn gostwng, ac mai problemau gyda charthffosiaeth sydd ar fai.

Mae grŵp o wirfoddolwyr wedi bod yn glanhau Afon Taf ar gychod bychan

Ym mis Ebrill fe wnaeth Grŵp Afonydd Caerdydd gasglu dros 150 o fagiau o sbwriel o Afon Rhymni mewn llai na dwy awr.

Mae Awdurdod Harbwr Caerdydd hefyd yn casglu 430 tunnell o sbwriel a darnau naturiol fel cerrig, mwd a gwair o'r bae pob blwyddyn.

Tesco i gyfrannu?

Mae Cyngor Caerdydd yn ystyried gofyn i Tesco gyfrannu rhwng £1,000 a £5,000 y mis i elusen Cadwch Gymru'n Daclus er mwyn helpu ariannu'r ymdrech i lanhau'r afonydd.

Byddai'r cyllid yn dod o'r arian sy'n cael ei gasglu o godi tâl o 5c am fagiau plastig.

Dywedodd gwirfoddolwyr y byddai'r arian yn cael ei ddefnyddio i geisio canfod ffynhonnell y broblem.

Cafodd dros 150 o fagiau o sbwriel eu casglu o Afon Rhymni a'i glannau ym mis Mawrth

Mae grŵp o wirfoddolwyr wedi bod yn glanhau Afon Taf ar gychod bychan, a dywedodd un ohonynt fod y plastig sydd yno yn "warthus".

Fe wnaeth y criw gasglu tua 20 bag o sbwriel o'r afon mewn awr a hanner ar ôl cael eu hysbrydoli gan Ras Fôr Volvo wrth i'r ras stopio yng Nghaerdydd am yr wythnos.

Swm y sbwriel yn 'anhygoel'

"Pan dy'ch chi'n casglu cymaint â hyn o sbwriel, chi'n dechrau meddwl pa fath o ddŵr chi ynddo," meddai Andy Finley, un o'r gwirfoddolwyr.

"Roedd swm y sbwriel yn anhygoel - doedden ni ddim yn gallu credu'r peth.

"Roedd un ardal yn fôr o blastig. Doeddech chi prin yn gallu gweld y dŵr am tua 100 metr. Roedd e'n ofnadwy."

• 'Problem llygredd' yn afonydd Caerdydd

• 3,000 achos o lygredd yn afonydd Cymru

Dywedodd Dai Walters o Cyfoeth Naturiol Cymru, sy'n rheoli'r afonydd: "Mae gennym ni oll gyfrifoldeb i gadw ein hafonydd yn lan.

"Wrth gael gwared ar ein sbwriel yn gywir a chadw golwg ar blymio ein hadeiladau, gallwn sicrhau bod ein hafonydd yn iach ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol."