Arian i wneud pont gludo Casnewydd yn atyniad

Bydd llawer mwy o lefydd parcio ac adnoddau yn y ganolfan ymwelwyr newydd

Mae pont gludo Casnewydd wedi cael £8.75m gan Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol ar gyfer gwaith atgyweirio a chreu canolfan ymwelwyr newydd.

Y bont yng Nghasnewydd, a gafodd ei hagor yn 1906, yw un o'r pontydd cludo olaf yn y byd sy'n parhau i gael ei defnyddio.

Dywed y Gronfa Loteri bod ei rhychwant mawr yn unigryw ac nad oes un tebyg ar ôl yn y byd.

Bydd yr arian yn sicrhau bod ymwelwyr yn gallu teithio mewn gondola ar draws afon Wysg neu deithio ar hyd llwybr cerdded sy'n 180 troedfedd o uchder (55m).

'Eicon'

Dywed cyfarwyddwr y Gronfa Loteri y bydd yr arian - eu trydydd buddsoddiad mwyaf yng Nghymru - yn "creu elfen o falchder yn nhreftadaeth unigryw Casnewydd".

Dywedodd arweinydd cyngor y ddinas, Jane Mudd bod y "bont gludo yn eicon ac mae'n rhan allweddol o hanes diwydiannol Cymru ac felly mae'n bwysig ei chadw ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol."

"Bydd y ganolfan ymwelwyr newydd yn gallu creu gwaith a chyfleon gwirfoddoli ac yn y pen draw yn dod â budd economaidd i'r ddinas," meddai.

Roedd yn bont yn caniatáu i weithwyr groesi afon Wysg heb amharu ar longau

Llun artist o'r ganolfan ymwelwyr newydd

Beth yw pont gludo?

Mae'r bont gludo yng Nghasnewydd yn "eicon", yn ôl arweinydd y cyngor

• Mae Pont Gludo Casnewydd yn un o chwe phont debyg yn y byd sy'n dal i weithredu - cafodd y gyntaf ei chodi yn 1893 yn Portugalete ger Bilbao yn Sbaen;

• Adeiladwyd y bont i alluogi gweithwyr i deithio o ochr orllewinol Afon Wysg i'w gwaith yn y dwyrain. Fe gymerodd le llong fferi, a oedd yn annibynadwy oherwydd ystod y llanw uchel yng Nghasnewydd;

• Fferi ar grog yw'r bont gludo sy'n gallu gweithredu'n fwy effeithlon na fferi gonfensiynol;

• Mae trawst uchel sy'n caniatáu i longau fynd oddi tano yn hongian o dyrrau ar bob pen;

• Ar y trawst mae trac rheilffordd y mae cerbyd yn symud ar ei hyd;

• Mae hirgwch neu blatfform yn hongian o'r cerbyd a gellir ei dynnu o un ochr i'r afon i'r llall drwy gyfrwng cebl cludo.

Mae pont gludo gyntaf y byd yn Bilbao yn parhau i fod yn weithredol

Bydd y ganolfan ymwelwyr newydd yn arddangos hanes cymdeithasol y bont yng Nghasnewydd ac yn cyfeirio at ffeithiau daearyddol am afon Wysg.

Fe fydd yn cynnwys toiledau, siop ac oriel.

Bydd y gwaith atgyweirio yn cynnwys gwaith ar y gondola, adfer nodweddion pensaernïol a phaentio.

Bydd llawer mwy o lefydd parcio ac adnoddau yn y ganolfan ymwelwyr newydd

Cafodd y bont ei chynllunio gan y peiriannydd o Ffrainc, Ferdinand Arnodin, a dim ond hon ac un bont gludo arall yn y DU sy'n parhau i fod yn weithredol.

Roedd hi'n galluogi gweithwyr i groesi o'u cartrefi ar lan orllewin yr Afon Wysg i waith dur Lysaght ar yr ochr ddwyreiniol a hynny heb amharu ar longau a oedd yn hwylio i'r dociau.

Ar hyn o bryd mae'r bont yn denu rhwng 16,000 a 20,000 o bobl y flwyddyn ond y gobaith yw y bydd y ganolfan newydd yn dyblu'r nifer.