Zebu: Llong hanesyddol wedi'i dinistrio yn y tywydd garw

Mae llong hanesyddol 100 troedfedd o daldra a aeth yn sownd ar forglawdd wedi cael ei datgan yn llongddrylliad ar ôl dioddef difrod "dinistriol" mewn tywydd gwael.

Symudodd y Zebu, a adeiladwyd ym 1938, o Harbwr Newydd Caergybi i'r wal ychydig cyn 16:00 ddydd Sadwrn diwethaf.

Ddydd Mercher roedd perchnogion y llong wedi dweud eu bod yn teimlo'n "bositif" ynglŷn â gallu adfer y llong.

Ond mewn datganiad ddydd Gwener, dywedodd y perchnogion ei fod wedi'i "guro'n erchyll gan y gwynt a'r môr".

Roedd y Capten Gerrith Borrett a syrfëwr morol yn bresennol ym mhorthladd Caergybi ddydd Iau wrth i wyntoedd hyd at 70mya (113km yr awr) daro, gan achosi "difrod dinistriol pellach" i'r llong.

"Yna bu'n rhaid i'r capten wneud y penderfyniad anodd i ddatgan llongddrylliad y Zebu. Erbyn hyn, natur oedd â'r gair olaf," ychwanegodd y datganiad.

Roedd rhybudd tywydd ar gyfer gwyntoedd cryfion a gyhoeddwyd gan y Swyddfa Dywydd ar waith ar draws rhan helaeth o Gymru tan 21:00 ddydd Gwener.

'Diwedd creulon'

Dywed y perchnogion y bydd y llong yn cael ei symud o'r wal "gyda rhywfaint o gyflymder" oherwydd ofnau diogelwch a llygredd, gan ychwanegu fod hyn yn "ddiwedd creulon".

Fe wnaethant ychwanegu ei fod yn "amser hynod heriol yn emosiynol" a gofyn i bobl beidio â gofyn am rannau neu memorabilia "ar yr adeg anodd hon".

Os y bydd modd arbed darnau, dywed y perchnogion "efallai y bydd posibilrwydd y gellir ei hailadeiladu".

Yn 2015 fe suddodd y Zebu yn nociau Albert yn Lerpwl

Yn y 70au cafodd y llong ei phrynu gan ddyn o Brydain a'i llogi gan Operation Raleigh, elusen a oedd yn rhoi cyfleoedd i bobl ifanc o Brydain wirfoddoli dramor.

Rhwng 1984 a 1988 fe gariodd dros 500 o bobl ifanc a bu'n ymweld â 41 o wledydd fel rhan o'i gwaith, cyn dychwelyd i Lerpwl, pryd gafodd ei throi yn ganolfan addysg.

Nid dyma'r tro cyntaf i'r llong suddo.

Yn mis Medi 2015 fe suddodd y llong yn nociau Albert yn Lerpwl, lle oedd hi wedi ei hangori y tu allan i'r Amgueddfa Tate.

Ym mis Ionawr 2017 cafodd y Zebu ei phrynu unwaith eto, a gydag arian o'r Loteri Genedlaethol mae ei sefydliad, Tall Ship Zebu, wedi cynnal gwaith adnewyddu pellach yn y gobaith o'i chael hi yn hwylio yn ôl ar y môr.