Clybiau ieuenctid: Ofnau bod plant yn troi at droseddu

  • Cyhoeddwyd
Knife crimeFfynhonnell y llun, Getty Images
Disgrifiad o’r llun,

Mae clybiau ieuenctid yn cynnig lle diogel i bobl ifanc a allai gael eu denu gan gangiau a throseddu

Mae pryder fod cyfyngiadau Covid ar glybiau ieuenctid wedi ysgogi rhai pobl ifanc i ddefnyddio cyffuriau a niweidio'u hunain yn ystod y pandemig.

Dywedodd gweithwyr ieuenctid wrth y BBC fod plant mor ifanc ag 11 oed wedi siarad am hunan-niweidio a defnyddio alcohol a chyffuriau yn ystod y cyfnod clo.

Nawr maen nhw'n poeni y gallai pobl ifanc droi at droseddu a datblygu problemau iechyd meddwl os na fydd help ar gael i'w denu'n ôl at y clybiau ieuenctid.

Dywed Llywodraeth Cymru ei bod wedi gweithio gyda'r sector ers dechrau'r pandemig.

'Amddifadu pobl ifanc'

Cyn i coronafeirws daro roedd nifer o glybiau ieuenctid wedi gorfod cau oherwydd toriadau neu ailstrwythuro, gyda 163 o glybiau cynghorau sir yng Nghymru yn cau rhwng 2014-2019.

Ond yn ystod y cyfnodau clo, bu'n rhaid cau pob un o'r clybiau, gan olygu nad oedd aelodau'n gallu cwrdd wyneb yn wyneb â'u gweithwyr ieuenctid.

Tra bod y rheolau yn Lloegr wedi newid i ganiatáu i bobl ifanc gwrdd dan do mewn clybiau, mae plant a phobl ifanc Cymru yn dal i orfod cadw pellter cymdeithasol ac mae cyfyngiadau ar y nifer sy'n gallu mynd i glybiau ieuenctid yn dibynnu ar faint yr ystafell neu'r adeilad.

Dywed gweithwyr ieuenctid fod y cyfyngiadau'n amddifadu pobl ifanc rhag cael lle diogel i gyfarfod tu allan i'w cartrefi ac oddi ar y strydoedd.

Ffynhonnell y llun, Canolfan Gymunedol Twyn
Disgrifiad o’r llun,

Mae gweithgareddau tu allan wedi bod yn boblogaidd yn ôl Paula Mohoney (chwith) , er nad oes modd cynnal sesiynau arferol dan do o hyd

Ym Merthyr Tudful - un o'r ardaloedd gafodd ei tharo waethaf gan Covid-19 - dywedodd y gweithiwr ieuenctid, Paula Mohoney, bod y cyfnodau clo, un ar ôl y llall, wedi gorfodi nifer o blant "i dyfu i fyny'n rhy gyflym".

Cyn y cyfnod clo roedd 30-40 o blant a phobl ifanc yn mynd i glwb ieuenctid canolfan gymdeithasol Twyn yn Nhwynyrodyn, Merthyr Tudful bob wythnos.

Dywedodd Paula Mohoney fod y clwb wedi bod yn darparu gweithgareddau rhithiol ac anfon pecynnau gweithgaredd allan, ond bod nifer o'r aelodau wedi cael eu colli "i'r strydoedd".

I rai, y clwb oedd eu hunig le diogel, meddai, a bod rhai wedi dechrau dilyn gangiau neu wedi dechrau yfed alcohol neu ddefnyddio cyffuriau.

'Rhedeg reiat o gwmpas y dref'

"Mae 'na rai 11 oed yn mynd o gwmpas gyda dynion yn eu hoed a'u hamser nawr, ac maen nhw'n rhedeg reiat o gwmpas y dref, yn dwyn o siopau, ac yn taflu wyau at siopau," meddai.

"Rwy' wedi'u gweld nhw yn eistedd mewn cae gyferbyn â ni yn cymryd cyffuriau yn 15 oed. Fyddwn i erioed wedi breuddwydio'r fath beth."

Cyn y cyfnod clo roedd plant mor ifanc ag 11 oed wedi sôn wrthi am hunan-niweidio, ac er ei bod wedi ceisio cadw golwg ar eu llesiant trwy alwadau ffôn, roedd methu eu gweld wyneb yn wyneb yn ddychrynllyd, meddai Paula Mohoney.

Fel yr unig weithiwr ieuenctid yn y ganolfan, ac yn gweithio 12 awr yr wythnos, mae hi'n pryderu y bydd nifer yn mynd i drwbl os na fydd arian ar gael i'w galluogi hi i wneud gwaith allanol.

"Mae'r gwyliau'n dod yn fuan, ac mae'n mynd i fod yn rhemp," meddai.

"Y boen fwyaf nawr yw'r plant sydd ar y strydoedd, yn gwneud pob math o bethau - ymladd, gangiau - mae angen i ni ganfod ffordd o'u hannog yn ôl neu i ailadeiladu perthynas gyda nhw."

Ffynhonnell y llun, Canolfan Gymunedol Twyn
Disgrifiad o’r llun,

Mae gwirfoddoli yn y clwb wedi helpu Bailey i fagu hyder

Dechreuodd Bailey fynd i'r clwb i gymdeithasu gyda'i ffrindiau pan oedd yn 12 oed, ond yna fe darodd Covid-19.

"Oll ro'n i'n gwneud oedd eistedd gartre'n gwylio'r teledu - doedd dim byd arall i'w wneud," meddai.

Nawr, mae'r bachgen 15 oed yn gwirfoddoli yn y ganolfan bob dydd, yn helpu yn yr ardd a gyda phlant ifanc, ac mae'n dweud bod y profiad wedi'i helpu.

"Roeddwn i'n arfer bod yn swil iawn, ond gobeithio mai fi yw'r person mwyaf bywiog yn yr ystafell nawr," meddai.

'Rhoi ein gwaith yn ôl 10 mlynedd'

I aelodau clwb ieuenctid Senghennydd (SYDIC) yng Nghaerffili, roedd treulio amser yn y clwb cyn y cyfnod clo fel treulio amser gyda'r teulu.

Ond yn ôl Dave Brenton, sy'n rheoli'r clwb di-elw, mae'r holl gyfnodau clo wedi taflu gwaith y clwb yn ôl 10 mlynedd.

"Mae dwy flynedd yn amharu arnom ni [fel oedolion], ond i blant mae hynny'n oes," meddai.

Mae materion iechyd meddwl wedi dod i'r amlwg yn ystod y pandemig, meddai, a thra bod y clwb yn gwneud popeth yn ei allu, mae'r rheolau'n ei gwneud hi'n "amhosibl" i gynnal sesiynau dan do, er bod plant yn gallu cymdeithasu gyda'i gilydd yn yr ysgol.

'Dydyn ni ddim yna i'w helpu nhw'

"Roedden ni'n deulu, ac mae'n rhaid i ni ailadeiladu hynna rhywsut, mae'n rhaid i ni adeiladu'r berthynas yna eto," meddai.

"Dwi ddim yn meddwl y byddwn ni'n cael rhai ohonyn nhw'n ôl, ac mae hynny'n drychineb oherwydd maen nhw'n mynd i gael eu colli i gyffuriau a throseddu a phob math o bethau.

"Hyd yn oed os ydyn nhw'n dewis peidio dod i mewn, rydym isio gadael iddyn nhw wybod bod lle diogel yn dal ar gael iddyn nhw yma, ond ar y foment fedran ni ddim gwneud hynny."

Dywedodd Ali, sy'n weithiwr ieuenctid, fod pobl ifanc wastad wedi cwrdd ar y stryd, ond eu bod hefyd yn galw i mewn i'r clwb ieuenctid i gymdeithasu a chael bwyd a sgwrs.

"Rydym wedi colli'r cysylltiad yna. Maen nhw'n dal allan yna, ond dydyn ni ddim, felly dydyn ni ddim yna i'w helpu nhw mewn unrhyw ffordd," meddai.

Disgrifiad o’r llun,

Mae Esme-Jade Davies yn pryderu na fydd rhai yn dod ôl i'r clwb fyth eto

Yn ôl Esme-Jade Davies, 19, sy'n fyfyrwraig ac yn gwirfoddoli yn y clwb, mae methu mynd yno wedi bod yn rhwystredig.

Mae hi'n pryderu na fydd rhai aelodau'n dod yn ôl ac y byddan nhw'n dal i fod wedi'u hynysu.

Mae adroddiad diweddar yn dangos bod materion emosiynol ac iechyd meddwl ymhlith plant a phobl ifanc yng Nghaerdydd wedi cynyddu'n sylweddol ers i ysgolion ailagor wedi cyfnod clo dros y Nadolig.

Dywedodd swyddogion o gyngor y ddinas bod nifer y plant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant wedi cynyddu 253 i 458, 81%, yn y flwyddyn ddiwethaf.

Mae'r cyngor yn bwriadu darparu nosweithiau ychwanegol i glybiau ieuenctid dros yr haf mewn ymgais i ailgysylltu gyda phobl ifanc.

Ffynhonnell y llun, Comisiynydd Plant Cymru
Disgrifiad o’r llun,

"Mae hi'n bwysig fod y llywodraeth yn gwrando ar y pryderon" - Y Comisiynydd Plant, Sally Holland

Dywedodd y Comisiynydd Plant, Sally Holland, bod gweithwyr ieuenctid wedi gweithio'n galed i gadw pobl ifanc yn ddiogel, ac wedi wynebu "heriau sylweddol" yn ystod y pandemig.

"Mae'n pryderu rhywun i glywed gweithwyr ieuenctid yn siarad am golli cysylltiad efo pobl ifanc yn ystod y pandemig, a'u hofnau am fethu darparu cefnogaeth," meddai.

"Mae'n bwysig bod y llywodraeth yn gwrando ar y pryderon hyn wrth i ni symud ymlaen, fel bod eu hymateb tymor hir i effeithiau'r pandemig yn gallu bod mor effeithiol â phosib."

Mae Llywodraeth Cymru yn dweud ei bod wedi gweithio gyda'r sector ieuenctid drwy gydol y pandemig, ac wedi helpu gwasanaethu i sicrhau £21m mewn grantiau, ynghyd ag arian ychwanegol er mwyn hwyluso'r ymateb i "anghenion brys y bobl ifanc y maent yn eu cefnogi".