Cyngor Gwynedd i roi gŵyl y banc Dewi Sant i'w staff

Mae galwadau ar Lywodraeth Cymru a chyrff cyhoeddus eraill i ddilyn esiampl Cyngor Gwynedd a chynnig diwrnod o wyliau i staff ar Ddydd Gŵyl Dewi.

Brynhawn Mawrth cymeradwyodd y cabinet gynllun gwerth £200,000 i ddarparu diwrnod ychwanegol o wyliau ar 1 Mawrth eleni, gyda thrafodaethau pellach dros ei sefydlu'n drefniant parhaol.

Daw'r penderfyniad yn dilyn ymateb negyddol Llywodraeth y DU i alwadau cynghorwyr dros ddynodi 1 Mawrth fel gŵyl y banc ar draws Cymru.

Yn ôl Cyngor Gwynedd bydd y gost o £200,000 yn bennaf oherwydd yr angen i gyflogi staff dros dro a llenwi bylchau tra fod y mwyafrif i ffwrdd o'r gwaith.

Er hyn, ni fydd athrawon y sir yn elwa gan eu bod o dan drefniant cyflogi cenedlaethol.

Ond tra'n cydnabod y gost ychwanegol am eleni, bydd trafodaethau gydag undebau yn edrych ar ddynodi'r gwyliau Gŵyl Dewi allan o gwota cyfredol staff mewn blynyddoedd i ddod, yn debyg i'r drefn arferai fod yng Nghyngor Môn.

Annog cyrff eraill

Yn cyflwyno'r eitem i'r cabinet awgrymodd deilydd y portffolio corfforaethol, Nia Jeffreys, y dylai Llywodraeth Cymru, busnesau a chyrff cyhoeddus eraill ddilyn esiampl y cyngor.

Wrth disgrifio ymateb Llywodraeth y DU fel un "gwarthus," derbyniodd hefyd fod dadl am oblygiadau cyllidol i'r cyngor.

Ond ychwanegodd: "Fyswn i'n licio apelio i gynghorau eraill, cyrff cyhoeddus, busnesau ac yn bennaf i Mark Drakeford yng Nghaerdydd... dim mwy o aros am ganiatâd, allwch chi wneud Dydd Gŵyl Dewi yn ŵyl y banc i ysgolion yng Nghymru, i weision sifil a'r gwasanaeth iechyd hyd yn oed."

Mae Llywodraeth Cymru wedi gofyn "dro ar ôl tro" am y pwerau i ddynodi 1 Mawrth yn ŵyl y banc, meddai llefarydd.

Apeliodd y Cynghorydd Nia Jeffreys ar sefydliadau ac arweinwyr eraill i ddilyn esiampl y cyngor

Ond er i'r cabinet gefnogi'r cynnig o naw pleidlais, penderfynodd y Cynghorydd Gareth Thomas ymatal oherwydd pryderon fod y cyngor yn torri cwys ei hun yn hytrach na'i fod yn wyliau cenedlaethol.

Roedd cydnabyddiaeth hefyd gan y Cynghorydd Catrin Wager fod "elfen o ni a nhw" i'r cynlluniau, gyda gweithwyr eraill ar draws y sir ddim i dderbyn diwrnod i ffwrdd, ond ychwanegodd fod "angen i'r cyngor arwain ar y mater".

Gŵyl y banc

Yn Yr Alban mae Dydd Sant Andreas eisoes yn ŵyl gyhoeddus ar 30 Tachwedd.

Llynedd pasiwyd cynnig unfrydol gan Gyngor Gwynedd yn galw ar Lywodraeth y DU i ddatganoli'r hawliau tebyg ar gyfer dynodi gŵyl y banc yng Nghymru, ond mae Llywodraeth y DU yn parhau i wrthod as sail y gost ychwanegol a'r "integreiddio agosach" rhwng Cymru a Lloegr.

Mae cais wedi'i wneud am ymateb i sylwadau'r Cynghorydd Jeffreys, ond dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Rydym wedi gofyn dro ar ôl tro i Lywodraeth y DU i'r Senedd gael y pwerau i wneud Dydd Gŵyl Dewi yn ŵyl banc, ac mae'n siomedig gweld y ceisiadau hyn yn parhau i gael eu gwrthod."

Ond yn ôl Llywodraeth y DU: "Mae'r drefn bresennol o wyliau cyhoeddus wedi ei sefydlu ac er y gallai gŵyl y banc ychwanegol fod o fudd i rai cymunedau a sectorau, mae'r gost i'r economi o ŵyl y banc ychwanegol yn sylweddol."

Ychwanegodd llefarydd bod "dim cynlluniau presennol" i newid y drefn yng Nghymru.