Bragdai'n pryderu am effaith cynllun dychwelyd poteli

Teimla Simon Buckley o fragdy Evan Evans y bydd y cynllun yn rhoi bragdai Cymru dan anfantais

Mae bragdai'n rhybuddio y gallai cynllun sydd â'i fwriad i gynyddu cyfraddau ailgylchu yng Nghymru fod yn niweidiol i'w diwydiant.

Yn gynharach yr wythnos hon fe ddywedodd y Gweinidog Newid Hinsawdd y byddai'n bwrw ymlaen gyda chynlluniau i gyflwyno cynllun dychwelyd poteli, gan gynnwys gwydr.

Mae hynny er gwaethaf oedi i gynlluniau tebyg yn yr Alban.

Mae'r Cynllun Dychwelyd Ernes yn strategaeth i gynyddu cyfraddau ailgylchu trwy godi blaendal am gynwysyddion untro, fel poteli plastig a chaniau alwminiwm, all gael eu had-dalu pan fo'r cynhwysyn yn cael ei ddychwelyd i siop.

'Rhoi bragdai Cymru dan anfantais'

Roedd Cymru a Lloegr yn bwriadu gweithio ar gynllun ar y cyd lle fyddai poteli sy'n cael eu prynu ym Mryste yn gallu cael eu dychwelyd ym Mangor, er enghraifft.

Ond fe benderfynodd Llywodraeth y DU i beidio â chynnwys gwydr yn eu cynllun ar ôl ymgynghoriad.

Mae Simon Buckley, o Fragdy Evan Evans, yn gadeirydd Bragwyr Cymru ac mae'n dweud y gallai bragdai yng Nghymru fod dan anfantais os yw Llywodraeth Cymru'n bwrw ymlaen â'u cynllun.

Mae Simon Buckley yn poeni am ba mor ymarferol yw'r cynllun

"Mae'n fwy o fiwrocratiaeth. Mae'n fwy o bobl yn gwneud swydd lle nad oes unrhyw elw ariannol," dywedodd.

"A'r hyn y byddwn i'n ei ddweud yw ei fod yn syth yn ein rhoi ni fel bragwyr yma yng Nghymru dan anfantais i'r bragwyr mwy."

Os bydd Llywodraeth y DU yn penderfynu peidio cynnwys gwydr yn eu Cynllun Dychwelyd Ernes yn Lloegr, yna fe fydd rheolau Deddf y Farchnad Fewnol yn golygu mai dim ond i nwyddau sy'n cael eu cynhyrchu yng Nghymru neu sy'n cael eu mewnforio'n uniongyrchol y byddai'r cynllun yng Nghymru yn berthnasol.

• 'Cymru i barhau gyda chynllun dychwelyd poteli'

• Bragdai bach yn 'byw mewn gobaith' wedi 2022 heriol

Mae Mr Buckley'n dweud fod bragwyr hefyd yn poeni am ba mor ymarferol yw'r cynllun.

"Os ydyn ni, yn sydyn, yn mynd i gyflwyno'r hyn sydd, yn ei hanfod, yn ddirwy o 20 ceiniog y botel, yna bydd yn rhaid iddyn nhw ariannu hynny.

"Dy'n ni ddim yn gwybod beth sy'n mynd i weithio, pa mor gyflym y daw'r arian yn ôl i'r system.

"Ond wedyn mae hefyd gennym ni'r sefyllfa hunllefus y gallai rhywun ddod i fy mragdy a mynnu fy mod yn eu had-dalu am, dywedwch 1,000 o boteli ac o'r rheiny mai dim ond 10 efallai yw fy rhai i."

Dywedodd Andrew RT Davies ei fod yn bwysig cadw cysondeb ar draws y DU

Mae Andrew RT Davies, Arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig yn dweud bod Llywodraeth Cymru yn ceisio ennill pwyntiau gwleidyddol yn erbyn Llywodraeth y DU.

Dywedodd: "Yn amlwg, mae llywodraeth lafur Cymru yn ceisio creu dadl wleidyddol. Wrth gwrs mae'n gwneud synnwyr bod gennym gysondeb ar draws y Deyrnas Unedig i gyd.

"Mae nwyddau'n cael eu cludo a'u masnachu yr holl ffordd ar draws y DU gyfan.

"A thrwy greu'r anghysondeb hwn, mae Llywodraeth Cymru yn edrych i wahaniaethu a chau llawer o fusnesau bach llwyddiannus yng Nghymru."

'Pwysig atal gwastraff'

Ond yn ôl Jo Golley o Cadwch Gymru'n Daclus, mae Llywodraeth Cymru'n gywir i gynnwys gwydr yn y cynllun a dywedodd y bydd neges glir yn helpu'r cyhoedd i gymryd rhan.

Teimla Jo Golley ei fod yn bwysig cael neges glir a syml er mwyn annog pobl i gymryd rhan yn y cynllun

Dywedodd: "Mae'n gwbl hanfodol ei bod yn neges glir ac yn un syml i allu ei dilyn - unrhyw bryd y byddwch chi'n prynu diod mewn can plastig untro, alwminiwm neu beth bynnag y gallwch chi ei gymryd yn ôl a bod yna'r arian yn ôl ar hynny.

"Mae'n atal y gwastraff hwnnw, mae'n atal y sbwriel hwnnw, ac mae'n gwneud i bobl ddechrau meddwl yn wahanol. Nid dim ond am boteli diod, ond am yr holl ddeunydd pacio y maent yn ei ddefnyddio."

A fydd camau cyfreithiol?

Ar raglen Politics Wales y BBC yr wythnos ddiwethaf, fe ddywedodd y Gweinidog Newid Hinsawdd, Julie James, y byddai'n herio Llywodraeth y DU ar y cynllun.

Yn ôl un arbenigwr cyfansoddiadol, Jess Sargeant, dyw hi ddim yn syndod bod yr Alban a Chymru'n herio Llywodraeth y DU ar y mater oherwydd roedd y ddwy lywodraeth yn anhapus â Deddf y Fasnach Fewnol ers y dechrau.

Y ddadl oedd bod y ddeddf yn tanseilio eu hawdurdod datganoledig.

Dywedodd: "Mae 'na ddau lwybr. Llwybr gwleidyddol i geisio perswadio Llywodraeth y DU i ganiatáu eithriad, neu mae yna lwybr cyfreithiol i herio sail gyfreithiol y ddeddf yn y lle cyntaf."

Dydy Llywodraeth Cymru ddim wedi dweud a fyddan nhw'n bwrw ymlaen a'r llwybr cyfreithiol eto, ond ar ôl i'r Alban oedi eu cynllun ar ôl ymyrraeth Llywodraeth y DU dywedodd Julie James nad yw ei chynlluniau wedi newid.

Tra'n gyfreithiol, fe all Ms James fwrw ymlaen, yn ôl Jess Sargeant, mae'n cwestiynu effeithiolrwydd y cynllun os yw ond yn cael ei weithredu yng Nghymru.

Mae BBC Cymru ar ddeall nad yw Llywodraeth Cymru'n ystyried her gyfreithiol ar hyn o bryd ond maent yn bwriadu parhau a'r cynllun dychwelyd yn cynnwys gwydr.