Ateb y Galw: Joseff Gnagbo
- Cyhoeddwyd
Cadeirydd newydd Cymdeithas yr Iaith Cymraeg, Joseff Gnagbo, sy'n ateb ein cwestiynau'r wythnos yma.
Daeth Joseff i Gymru o Arfordir Ifori fel ceisiwr lloches yn 2018, ac mae bellach wedi ymgartrefu yma. Mae'n siarad chwe iaith yn rhugl; Ffrangeg, Saesneg, Eidaleg, Almaeneg, Swahili, a nawr Cymraeg.
Mae'n byw yng Nghaerdydd ac mae'n angerddol dros ehangu mynediad i addysg Cymraeg i blant, ac mae hefyd yn annog eraill sydd wedi cael lloches yng Nghymru i ddysgu Cymraeg.
Beth ydi dy atgof cyntaf?
Rwy'n dal i gofio fel ddoe y tro cyntaf i mi siarad Cymraeg yn gyhoeddus; ar stondin Cymdeithas yr Iaith yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd yn y Bae. Roeddwn i dal yn ddechreuwr a doeddwn i ddim yn siarad yn rhugl o gwbl. Ond cefais gefnogaeth ac anogaeth aelodau CYI a'r dorf. Wnes i ddim sylweddoli hynny eto ond roeddwn i newydd ymuno â theulu CYI.
Dy hoff le yng Nghymru a pham?
Rwyf wrth fy modd yn mynd i'r Gogledd. Dyma'r lle harddaf yn y byd yn ystod yr haf; Bangor, Aberystwyth, Llandudno... mae'n anodd dewis.
Y noson orau i ti ei chael erioed?
Un noson cefais wahoddiad gan deulu i dafarn ym maestrefi Caerdydd lle cafwyd perfformiad ar offeryn kora, sef math o gitâr hynafol o Mali. Dychmygwch y dafarn hon lle gwerthwyd cwrw a bwyd Cymreig, ac roedd artist o Gymru'n chwarae'r kora'n wych. Gallaf ddweud bod y noson hon wedi bod yn gyfle i mi brofi harddwch y cyfarfod diwylliannau.
Disgrifia dy hun mewn tri gair.
Difrifol, cymdeithasol, syml.
Pa ddigwyddiad yn dy fywyd sy' o hyd yn neud i ti wenu neu chwerthin pan ti'n meddwl nôl?
Un diwrnod roeddwn i a dau ffrind ar goll mewn coedwig yn Affrica, lle mae llewpardiaid yn byw. Am ryw reswm roedden ni'n meddwl y byddai canu'n uchel yn dychryn y llewpardiaid i ffwrdd. Felly canon ni'n uchel yr holl ffordd i fyny'r llwybr nes i ni ddarganfod ein ffordd nôl. Rhaid dweud ein bod yn ffodus fod gan y llewpardiaid a'n clywodd yn sicr bethau pwysicach i'w gwneud.
Pan fyddaf yn dychmygu faint o berygl roedden ni ynddo heb wybod hynny, ni allaf stopio chwerthin ar fy hun!
Beth oedd y digwyddiad a gododd y mwya' o gywilydd arnat ti erioed?
Cefais KO technegol unwaith yn ystod ymladd Taekwondo. Gan fod y dyrfa'n fy nghefnogi gan fwyaf, fe wnaeth hynny godi cywilydd mawr i mi. Yn anffodus, ni chefais gyfle i ddial cyn gadael y Traeth Ifori. Fodd bynnag, dysgais lawer o wersi bywyd, a'r cyntaf ohonynt yw bod yn rhaid i chi wneud popeth o fewn eich gallu pan fyddwch chi'n cael y cyfle. Unwaith y bydd y cyfle wedi mynd heibio, dyna ni, mae ar ben.
Pryd oedd y tro diwethaf i ti grïo?
Pan bu farw fy mam yn Nhraeth Ifori tra roeddwn yn dal yn y broses o wneud cais am loches. A dweud y gwir, roeddwn i fwy neu lai yn ei ddisgwyl ers i'w hiechyd ddirywio. Ond nid ydym byth yn barod iawn ar gyfer hynny.
Oes gen ti unrhyw arferion drwg?
Oes. Rwy'n aml yn codi pynciau gwleidyddol ar adegau pan mae fy ffrindiau eisiau cael sgwrs ysgafn a dymunol. Mae hyn yn sicr oherwydd y ffaith fy mod yn argyhoeddedig bod popeth yn wleidyddol, gan gynnwys chwaraeon a diwylliant. Ond peidiwch â phoeni! Rwy'n dod o hyd i drawsnewidiad yn gyflym i ddychwelyd i bynciau ysgafnach.
Beth yw dy hoff lyfr, ffilm neu bodlediad a pham?
Dwi'n hoff iawn o Why Nations Fail gan Daron Acemoglu a James A. Robinson. Darllenais ef yn 2014. Heddiw o edrych yn ôl gallaf weld ei derfynau ar lefel wyddonol ond canfyddaf fod y llyfr hwn yn amlygu ffactorau allweddol sy'n cyfrannu at ffyniant neu ddirywiad cenedl benodol o ran rôl ganolog gwleidyddol ac economaidd sefydliadau wrth bennu llwyddiant neu fethiant cenedl.
Byw neu farw, gyda phwy fyddet ti'n cael diod. Pam?
Byw. Felly nid dyna'r tro olaf. Er mwyn aros yn ysbryd y chwedl efallai bydd hyn yn fy ngalluogi i wneud i "fyw" ddeall y dylai wneud yn siŵr ei fod yn rhoi dŵr i bawb cyn cynnig siampên i rai.
Dyweda rywbeth amdanat ti dy hun nad oes yna lawer o bobl yn ei wybod.
Mae llawer o bobl yn credu mai ieithoedd yw fy angerdd cyntaf. Es i i mewn iddo ychydig ar ddamwain. Ym maes addysg a gwybodaeth, gwyddoniaeth fu fy angerdd cyntaf erioed. Rwy'n golygu mathemateg, ffiseg, cemeg a gwyddoniaeth bywyd, er fy mod yn ymwybodol bod ieithyddiaeth hefyd yn hynod wyddonol.
Ar dy ddiwrnod olaf ar y blaned, beth fyddet ti'n ei wneud?
Cymryd stoc o'm llwyddiannau, fy methiannau a'r etifeddiaeth y byddaf yn ei gadael. Ond ni allaf ond cyflawni llwyddiannau a methiannau mewn perthynas â'm cenhadaeth ar y ddaear. Felly mae'n bwysig i mi weithio ar fy ngweledigaeth a'm potensial a'u cysylltu.
Pa lun sy'n bwysig i ti a pham?
Y ddelwedd o ofod sy'n gosod y ddaear mewn persbectif gyda gweddill ein galaeth. Daw'r ddaear yn ddot bach, prin y gellir ei weld. Mae'r ddelwedd hon yn adlewyrchu realiti yn well na'r ddelwedd geocanolog sydd gennym o'n daear sy'n dangos argraffnod chwyddedig y bod dynol. Mae hyn weithiau'n ein galluogi i liniaru ein teimlad o hollalluogrwydd.
Petaset ti'n gallu bod yn rhywun arall am ddiwrnod, pwy fyddai ef/hi?
Hoffwn fod yn un o'r hen swyddogion cyn-filwyr hynny a brofodd yr Ail Ryfel Byd. Byddai hyn yn caniatáu i mi gael persbectif, nid yn seiliedig ar straeon llyfrau, ond ar brofiad byw. Gyda gwell gwybodaeth o'r gorffennol bydd gennyf well dyhead am ragwybodaeth y dyfodol.
