Vaughan Gething yn sefyll i fod yn Brif Weinidog Cymru
- Cyhoeddwyd

Daeth Vaughan Gething yn ail yn y ras arweinyddiaeth ddiwethaf yn 2018
Mae gweinidog yr economi wedi cyhoeddi ei fod yn bwriadu sefyll i fod yn arweinydd Llafur Cymru ac yn Brif Weinidog.
Mae Vaughan Gething yn un o ddau geffyl blaen yn y ras i arwain y blaid ar ôl i Mark Drakeford gyhoeddi ddydd Mercher y bydd yn ildio'r awenau ym mis Mawrth.
Mewn datganiad dywedodd Mr Gething, 49, ei fod yn gwneud hyn gan "gydnabod yn llawn y dasg enfawr sydd o'n blaenau, fel plaid a fel llywodraeth".
Ychwanegodd "ei fod yn anrhydedd mawr i gael cefnogaeth mor gryf ar draws y blaid, a'r wlad, i adeiladu ar gyfraniad rhyfeddol Mark".
Caniatáu cynnwys X?
Mae’r erthygl yma’n cynnwys elfennau sydd wedi eu darparu gan X. Gofynnwn am eich caniatâd cyn eu llwytho, oherwydd fe allai wneud defnydd o cwcis a thechnolegau eraill. Efallai y byddwch am ddarllen polisi cwcis X, dolen allanol a pholisi preifatrwydd, dolen allanol cyn derbyn. I weld y cynnwys yma dewiswch ‘derbyn a pharhau’.
Ddydd Iau dywedodd Julie James AS, y Gweinidog ar Newid Hinsawdd a Lesley Griffiths AS, y Gweinidog Materion Gwledig eu bod nhw'n cefnogi y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles AS i fod yn arweinydd y Blaid Lafur.
Mae arweinydd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru hefyd wedi dweud y bydd e'n cefnogi Jeremy Miles yn y ras i olynu Mr Drakeford.
Dywedodd Andrew Morgan, arweinydd cyngor Rhondda Cynon Taf, bod angen i'r arweinydd nesaf fod yn unigolyn "pwyllog, galluog a meddylgar".
Mae'r Dirprwy Weinidog dros Bartneriaeth Gymdeithasol Hannah Blythyn a'r Gweinidog Iechyd Eluned Morgan wedi eu crybwyll fel ymgeiswyr posib eraill - gyda'r ddau yn cael eu gweld fel unigolion a fyddai'n apelio at adain chwith y blaid.
Byddai ethol Mr Gething neu Mr Miles yn garreg filltir i wleidyddiaeth yng Nghymru.
Mr Gething fyddai'r gwleidydd du cyntaf i arwain y wlad, a Mr Miles fyddai'r arweinydd hoyw cyntaf.
Pe bai menyw yn llwyddo yn y ras, dyma fyddai'r tro cyntaf i Gymru gael Prif Weinidog benywaidd hefyd.

Dywedodd Mark Drakeford y byddai'n parhau fel Aelod o'r Senedd hyd at etholiad 2026
Cyhoeddodd Mark Drakeford, 69, y byddai'n camu o'r neilltu mewn cynhadledd i'r wasg yn y Senedd fore Mercher.
Er nad oes dyddiad pendant o ran pryd y bydd aelodau yn cael pleidleisio, dywedodd y Prif Weinidog ei fod yn ffyddiog y bydd y broses i ddod o hyd i'w olynydd fel arweinydd Llafur Cymru yn gorffen cyn y Pasg.
Byddai angen i unrhyw olynydd posib gael ei gymeradwyo gan y Senedd cyn diwedd tymor y Pasg, ond mater o ffurfioldeb fyddai hynny.
Mae modd i ymgeiswyr ymuno â'r ras os oes ganddyn nhw gefnogaeth o leiaf bump aelod Llafur arall o'r Senedd, neu ddau aelod arall yn ogystal â chefnogaeth partïon lleol neu grwpiau perthnasol fel undebau llafur.

Dywedodd un o gefnogwyr agos Jeremy Miles ei fod yn ffyddiog fod ganddo ddigon o gefnogaeth i sefyll
Cafodd Mr Gething ei eni yn Zambia a'i fagu yn Dorset cyn mynd i astudio ym mhrifysgolion Aberystwyth a Chaerdydd.
Mae'r cyn-gyfreithiwr wedi cynrychioli De Caerdydd a Phenarth ers 2011 ac mae e wedi bod yn rhan o'r llywodraeth ers 2013.
Fe oedd y Gweinidog Iechyd yn ystod y pandemig a daeth yn ail yn y ras arweinyddiaeth ddiwethaf yn 2018.
Wedi etholiadau'r Senedd yn 2021 cafodd ei benodi yn Weinidog yr Economi.
'Pwysig cael menyw yn y ras'
Dywedodd y Cwnsler Cyffredinol a Phrif Ymgynghorydd Cyfreithiol Llywodraeth Cymru, Mick Antoniw, ei bod hi'n bwysig bod menyw yn y ras.
Ategu'r alwad honno wnaeth aelod dwyrain Abertawe, Mike Hedges: "Dwi'n meddwl bod angen y dewis mwyaf eang posib wrth fynd ati i benodi'r arweinydd nesaf, ac rydyn ni'n bendant angen menyw yn y ras."
Mae yna 17 o fenywod yng ngrŵp Llafur yn y Senedd ac 13 o ddynion.

Y ceffylau blaen tebygol (o'r chwith i'r dde) Eluned Morgan, Vaughan Gething a Jeremy Miles
A hithau'n ddyddiau cynnar yn y ras, dydi hi ddim yn glir pa ymgeiswyr fydd yn cael eu ffafrio gan aelodau mwy adain chwith y blaid.
Mae unigolion o fewn Llafur Cymru wedi dweud wrth y BBC y gallen nhw fod o blaid gweld Ms Blythyn neu Ms Morgan yn sefyll.
Yn y ras arweinyddiaeth ddiwethaf yn 2018, cafodd Mark Drakeford fwyafrif clir ymhlith aelodau'r senedd, ond roedd ganddo gefnogaeth hefyd gan aelodau llawr gwlad.
Andrew Morgan ydy'r arweinydd cyngor cyntaf i ochri gydag un ymgeisydd, gan gyhoeddi ei fod yn cefnogi Jeremy Miles.
"Oherwydd methiannau'r blaid Geidwadol yn San Steffan, mae pethau yn mynd i fod yn anodd iawn.
"Dyna pam fod Cymru angen Prif Weinidog fydd yn bwyllog, yn alluog, yn feddylgar a fydd yn gallu arwain Cymru i'r dyfodol gan ddod a phobl ynghyd tra'n cryfhau gwasanaethau cyhoeddus," meddai.
Ar Dros Frecwast fore Iau dywedodd Alun Davies AS Blaenau Gwent: "Dwi'n credu mai Jeremy [Miles] a Vaughan [Gething] fydd y ddau ymgeisydd sydd am ddiffinio'r ras.
"I fi, dwi isio gweld rhywun yn uno'r wlad. Rhy aml mae Cymru wedi bod yn rhanedig.
"Mae gwell gennym ni ambell waith i feirniadu'n gilydd yn lle sefyll gyda'n gilydd. Dwi isio arweinydd sy'n arweinydd cenedlaethol hefyd.
"O'n i'n falch iawn o weld fy hun yn midfield yn y betting stakes ddoe ac oes ydach chi eisiau rhoi £10 arna i… wel gawn ni weld."
Mae Mr Miles, 52, wedi bod yn Weinidog Addysg ers Mai 2021.
Wedi ei fagu ym Mhontarddulais, fe astudiodd y gyfraith yn Rhydychen cyn treulio cyfnodau mewn swyddi cyfreithiol a masnachol gyda chwmnïau fel ITV a NBC Universal.
Cafodd Mr Miles ei ethol yn 2016.
Yn y gorffennol mae e wedi gwasanaethu fel y cwnsler cyffredinol a gweinidog Brexit.
Pynciau cysylltiedig
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd13 Rhagfyr 2023
- Cyhoeddwyd13 Rhagfyr 2023
- Cyhoeddwyd13 Rhagfyr 2023