Ffliw adar yn cael effaith ddinistriol ar adar y môr

Mae nifer nythod y fulfran wen yn Gwales yn Sir Benfro wedi gostwng o 34,491 yn 2022, i 16,482 y llynedd

Mae'r RSPB yn rhybuddio bod y ffliw adar yn cael effaith ddinistriol ar boblogaeth adar y môr o amgylch Cymru.

Gostyngodd nifer nythod y fulfran wen (gannet) ar Ynys Gwales yn Sir Benfro o 34,491 yn 2022, i 16,482 y llynedd.

Dyma brif nythfa y mulfrain gwyn yng Nghymru, ac ar un adeg dyma oedd y bedwaredd nythfa fwyaf yn y byd, gyda 10% o'r adar yn nythu yng Nghymru dros yr haf.

Mae'r rhan fwyaf o'r rhywogaethau y mae'r ffliw adar wedi effeithio arnynt i ffwrdd ar y môr dros y gaeaf.

Dywed Llywodraeth Cymru nad oes achosion o ffliw ymhlith adar gwyllt ar hyn o bryd ond eu bod yn cadw golwg ar y sefyllfa.

Roedd môr-wenoliaid pigddu ymhlith yr 11 rhywogaeth oedd ar gynnydd yng Nghymru cyn yr achos mawr cyntaf o HPAI yn 2021

Mae'r adroddiad newydd gan yr RSPB yn ceisio mesur effaith Ffliw Adar Pathogenig Iawn (HPAI) ar adar môr y DU.

Mae'r adroddiad yn dweud bod y fulfran wen, môr-wenoliaid cyffredin a môr-wenoliaid pigddu ymhlith yr 11 rhywogaeth oedd ar gynnydd yng Nghymru cyn yr achos mawr cyntaf o HPAI yn 2021.

Yn achos y fulfran wen, gostyngodd y niferoedd ar Ynys Gwales fwy na 50% rhwng 2022 a 2023.

'Dadwneud 50 mlynedd o dwf'

Dywedodd Julian Hughes, pennaeth rhywogaethau RSPB Cymru: "Mae'r ffigyrau diweddaraf yn dangos bod Gwales bellach yn ôl i'r hyn yr oedd yn 1969.

"Mewn un flwyddyn, mae HPAI wedi dadwneud mwy na 50 mlynedd o dwf."

• Ffliw adar: Colledion sylweddol i adar gwyllt Môn

Mae bron pob un o fôr-wenoliaid pigddu (sandwich tern) Cymru yn nythu yng Nghemlyn ar Ynys Môn.

Mae ffigyrau Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru yn dangos bod rhwng 2,200 a 2,400 o nythod yno yn 2022. Y llynedd, roedd y nifer wedi gostwng i 1,100.

Ar y cyfan, mae nifer y môr-wenoliaid cyffredin (common tern) a'r môr-wenoliaid pigddu yng Nghymru wedi gostwng mwy na 40%, yn ôl yr RSPB.

Mae gostyngiad sylweddol yn nifer y gwylanod penddu

Mae niferoedd y gwylanod penddu (black-headed gull) - a oedd ar y rhestr goch cyn ffliw'r adar - wedi gostwng 77% yng Nghymru ers y cyfrifiad manwl diwethaf.

Roedd rhywogaethau eraill, fel yr wylan goesddu (kittiwake gull) a gwylan y penwaig (herring-gull) eisoes yn prinhau oherwydd bygythiadau eraill sy'n wynebu adar y môr - ffermydd gwynt môr a newid hinsawdd - ac mae'r tuedd hynny wedi parhau, meddai'r elusen.

Mae Julian Hughes yn dweud bod yr adroddiad yn dangos faint o adar sydd wedi'u colli yng Nghymru, ac mai ffliw adar sy'n debygol o fod yn gyfrifol.

"Mae adar y môr yn byw am gyfnodau hir ond gan e bod ond yn dodwy un neu ddau gyw y flwyddyn mae'r ffliw adar yn debygol o effeithio ar y niferoedd am flynyddoedd i ddod," meddai.

Dywed llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru mai eu nod yw cyflwyno strategaeth gadwraeth ar gyfer adar y môr.

"Mae'r strategaeth yn dod yn ei blaen yn dda ac yn cael ei llunio ar y cyd â'r Cyd-bwyllgor Cadwraeth Natur, Cyfoeth Naturiol Cymru, Ymddiriedolaeth Adareg Prydain (British Trust for Ornithology) a'r RSPB.

"Bydd yn dangos i ni sut mae sicrhau bod ein hadar môr yn gwrthsefyll ffliw adar yn ogystal ag argyfyngau hinsawdd a natur."