Ennill y dwbl yn Eisteddfod Powys yn 'fendigedig'

Cafodd hanes ei greu yn Eisteddfod Powys dros y penwythnos wrth i'r un person ennill y goron a'r gadair.

Dyma'r tro cyntaf erioed i hyn ddigwydd yn hanes yr eisteddfod, a fydd yn dathlu ei phen-blwydd yn 200 ymhen dwy flynedd.

Karina Wyn Dafis o Lanbrynmair enillodd y goron am gasgliad o waith creadigol ar y thema 'Afon', a'r gadair am gerdd ar y testun 'Llif'.

Cafodd ganmoliaeth uchel gan y ddau feirniad; Manon Steffan Ros a'r Prifardd Ceri Wyn Jones.

'Teimlad bendigedig'

Mewn neges ar y cyfryngau cymdeithasol dywedodd Mrs Dafis, sy'n athrawes ac yn olygydd llawrydd: "Un o benwythnose mwya 'mywyd i... Dwi'n dal mewn sioc!

"A diolch i garedigion Eisteddfod Powys am ddwy seremoni arbennig iawn fydd wedi'u serio ar fy nghof am byth."

Dyma'r drydedd gwaith i Mrs Dafis ennill y goron yn Eisteddfod Powys - gyda'r dair y mae wedi'u cipio wedi eu gwneud gan y gof arian John Price, Machynlleth.

Roedd seremoni y coroni yn ddigwyddiad teuluol gan mai ei gŵr - y canwr Aled Wyn Davies - a ganodd Cân y Coroni iddi.

Y beirniad Manon Steffan Ros, Karina Wyn Dafis ac Aled Wyn Davies a fu'n canu Cân y Coroni

Wrth siarad â Cymru Fyw dywedodd Mrs Dafis: "Roedd e'n dipyn o sioc derbyn y llythyr ac ro'dd yr un llythyr yn sôn am y ddwy fuddugoliaeth.

"Bu'n rhaid i fi gael Aled i ddarllen y llythyr eto i fi er mwyn gwneud yn siŵr bo fi wedi deall yn iawn.

"Roedd e'n deimlad bendigedig ennill y ddwy wobr a chreu hanes ond doeddwn ni ddim yn gwybod fy mod wedi gwneud hynny tan bo fi'n cael fy nghadeirio ar y llwyfan."

'Stori hynod o drist'

Er bod testun y ddau waith yn debyg, dilyn trywydd cwbl wahanol a wnaeth Mrs Dafis yn y gweithiau.

Dilynodd hanes ei bywyd ei hun yn ei chyfres o straeon ar yr afon, gan ddechrau'r gyda'r tarddiad yn Nyffryn Aeron hyd at yr aber - y cyfnod diweddaraf fel athrawes.

"Rwy'n enedigol o Giliau Aeron ac mae'r stori gyntaf yn ymwneud â fy mherthynas gyda fy nhad-cu, mae 'na un arall yn deillio o fy nghyfnod ym Machynlleth ac mae'r olaf yn stori hynod o drist sy'n deillio o fy nghyfnod dysgu.

"Rwy'n cofio dysgu merch fach oedd â'i bryd ar deithio ac yn anffodus bu hi farw yn eu hugeiniau tra'n crwydro Awstralia."

Gwyrth a chreulondeb byd natur oedd thema'r gerdd: "Meddwl oeddwn i am fy ffrindiau yn gweld y gwenoliaid yn nythu ac fel roedden nhw eu hunain yn dyheu am blant.

"Ond mae eu hymdrechion wedi methu er gwaethaf triniaeth IVF, ar ddiwedd y gerdd mae'r nyth yn dadfeilio."

Mae'r gwaith buddugol i'w weld yng nghyfansoddiadau'r eisteddfod.

'Cwrdd ag Aled ar yr union lwyfan'

Ychwanegodd Mrs Dafis bod y penwythnos yn un "arbennig" am mai "ar yr union lwyfan hwn yn Y Drenewydd y gwnes i gyfarfod ag Aled 18 mlynedd yn ôl".

"Ie fi enillodd y gadair yn Eisteddfod Ffermwyr Ifanc Cymru y flwyddyn honno ac Aled oedd yn canu Cân y Cadeirio."

Dywedodd Derwydd Gweinyddol Eisteddfod Powys, Huw Ceiriog fod hon yn "eisteddfod arbennig iawn ac yn eisteddfod hanesyddol".

"Ry'n yn falch hefyd bod 13 wedi cystadlu am y gadair a thri am y goron."

Yn 2017 fe fethodd Eisteddfod Powys â dod o hyd i gartref - hynny'n rhannol am fod cymaint o ymdrechion wedi mynd i sicrhau llwyddiant yr Eisteddfod Genedlaethol ym Meifod yn 2015.

"Ond ry'n yn falch fod pethau ar i fyny eleni," ychwanegodd.