Archeolegwyr yn darganfod cerbyd Celtaidd yn Sir Benfro
- Cyhoeddwyd
Mae archeolegwyr wedi darganfod rhannau o gerbyd Celtaidd ar dir fferm yn Sir Benfro.
Roedd dwy olwyn haearn a chleddyf o'r cerbyd yn y pridd, yn ogystal ag arteffactau efydd.
Mae union safle'r darganfyddiad yn gyfrinachol, ond ar yr un tir y llynedd fe gafodd gwrthrychau addurnol eu darganfod gan ddefnyddiwr synhwyrydd metel.
Mae Amgueddfa Cymru yn gwarchod y darnau o'r cerbyd ac yn gobeithio eu harddangos yn y dyfodol.
Mae'r cerbyd yn ddarganfyddiad sylweddol, ac roedd nifer yn gobeithio am ganfyddiad o'r fath wedi i Mike Smith ddod o hyd i sawl gwrthrych sy'n gysylltiedig â cherbyd ym mis Chwefror 2018.
Yn dilyn ymchwiliad cychwynnol ym mis Mehefin 2018 gan archeolegwyr o Amgueddfa Cymru ac Ymddiriedolaeth Archeolegol Dyfed, cafodd y safle ei gloddio ym mis Mawrth ac Ebrill eleni.
Mae Amgueddfa Cymru, Cadw a Chronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol wedi cefnogi'r gwaith yn ariannol.
Daeth y tîm o hyd i arteffactau efydd, olwynion haearn y cerbyd a chleddyf haearn, ac yn ôl Adam Gwilt, prif guradur archeoleg gyn-hanesyddol Amgueddfa Cymru, mae hwn yn "ddarganfyddiad arwyddocaol".
"Dyma'r cerbyd rhyfel cyntaf i'w ganfod yng Nghymru, ac yn wir yn ne Prydain," meddai.
"Câi cerbydau rhyfel ymarferol a seremonïol eu defnyddio i arddangos pŵer a hunaniaeth eu perchnogion a llwythau ym Mhrydain ar ddiwedd Oes yr Haearn, fel mae'r addurniadau cain yn awgrymu.
"Ychydig a wyddom am y perchennog, ond mae'n debyg bod y cerbyd rhyfel hwn yn berchen i ddyn neu ddynes oedd â statws uchel yn eu llwyth neu gymuned."
'Darganfyddiad unigryw'
Cafodd y gwrthrychau addurnol a ddarganfuwyd gan Mr Smith eu datgan yn drysor gan gwest crwner ym mis Ionawr 2019 ac ar hyn o bryd maen nhw dan ofal yr Amgueddfa Brydeinig.
Mae Amgueddfa Cymru yn gobeithio prynu'r gwrthrychau er mwyn eu harddangos ochr yn ochr ag olwynion a chleddyf y cerbyd yn Amgueddfa Werin Cymru yn Sain Ffagan.
Dywedodd yr Athro Kate Roberts, prif arolygydd henebion Cadw, y byddai'r cerbyd yn helpu ein dealltwriaeth o hanes Cymru.
"Mae darganfyddiad archeolegol unigryw fel hyn yn gwneud i ni ddychmygu tybed pwy oedd yn gyrru'r cerbyd ac am y byd y buont yn byw ynddi," meddai.
"Drwy astudio'r arteffactau hyn rydym yn gobeithio dysgu mwy am gyfnod pan oedd newid mawr yn siâp yr Ymerodraeth Rufeinig yn ysgubo ar draws Cymru."
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd21 Gorffennaf 2018
- Cyhoeddwyd21 Medi 2018
- Cyhoeddwyd7 Mai 2019
- Cyhoeddwyd15 Mehefin 2019