Perygl i filoedd o swyddi diwydiannau creadigol Cymru

Roedd sector creadigol Cymru'n ffynnu cyn y pandemig, yn ôl cadeirydd y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu

Mae perygl gwirioneddol y bydd sector creadigol Cymru'n colli miloedd o weithwyr llawrydd oherwydd diffyg cymorth ariannol i'w cynnal trwy'r argyfwng coronafeirws, yn ôl tystiolaeth arbenigwyr i un o bwyllgorau Senedd Cymru.

Clywodd ymchwiliad Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu i effaith y pandemig COVID-19 ar y diwydiannau creadigol fod gweithwyr llawrydd ddim yn cael ymgeisio am gymorth cynlluniau Llywodraeth y DU.

Mae adroddiad gan Ffederasiwn y Diwydiannau Creadigol yn mynd cyn belled ag awgrymu y gall hyd at 16,000 o swyddi gael eu colli yng Nghymru.

Mae'r pwyllgor wedi croesawu'r £59m ychwanegol gan Lywodraeth y DU i helpu sectorau celfyddydol, diwylliannol a threftadaeth Cymru ond mae'n rhybuddio "bydd yn cael ei wasgaru'n denau iawn".

Dywedodd cadeirydd y pwyllgor, Helen Mary Jones fod y sector yn ffynnu cyn y pandemig, ond fod "amser yn brin os ydym am sefydlogi a chynnal ein diwydiannau creadigol".

Galwodd ar Lywodraeth Cymru i "nodi fel mater o frys sut y bydd yn blaenoriaethu'r cyllid ychwanegol" fel nad yw sefydliadau'n "cael eu gorfodi i gau eu drysau am byth neu ddiswyddo aelodau staff gwerthfawr".

Mae darlledwyr cyhoeddus yn wynebu heriau"digynsail" yn sgil y cynnydd mewn gwasanaethau tanysgrifio gwylio ar alw a gostyngiad o ran incwm

Yn ôl arolwg gan yr Elusen Ffilm a Theledu, doedd 93% o weithwyr llawrydd y diwydiant ddim yn gweithio oherwydd yr argyfwng a doedd 74% ddim yn disgwyl cael unrhyw gefnogaeth gan Lywodraeth y DU.

Dywed Pauline Burt o Ffilm Cymru fod dros 90% o'r diwydiant ffilm a theledu yn weithwyr llawrydd neu'n gwmnïau micro.

Trafferthion yswiriant

Mae'r pwyllgor yn awgrymu nifer o argymhellion i Lywodraeth Cymru, gan gynnwys cynnal trafodaethau i ddatrys trafferthion sicrhau yswiriant ar gyfer cynyrchiadau ffilm a theledu.

Mae'r pandemig, medd y pwyllgor, wedi amlygu'r "anghydraddoldebau presennol rhwng... cynhyrchwyr rhyngwladol fel Netflix ac Amazon, sy'n gallu fforddio'r risg, a chynhyrchwyr domestig nad ydynt yn gallu gwneud hynny ar hyn o bryd".

Mae pryder y gall y sefyllfa "beryglu enw da Cymru yn rhyngwladol fel lleoliad ffilmio".

Mae'r pwyllgor eisiau i Lywodraeth Cymru gynnal trafodaethau gyda'r Trysorlys i hwyluso gwarantau ar gyfer darparwyr yswiriant.

Mae theatrau, sinemâu a neuaddau cyngerdd ar gau ers mis Mawrth oherwydd y pandemig

Mae trafferthion yswiriant ar gyfer digwyddiadau cerddoriaeth fyw hefyd yn atal lleoliadau adloniant rhag ailagor, ar ben goblygiadau cadw pellter cymdeithasol, costau cyflogi staff ychwanegol a phrosesau glanhau arbennig.

Golyga'r cyfan fod ailagor yn costio mwy i'r busnesau nag aros ar gau. Dywed y pwyllgor fod angen i lywodraethau Cymru a'r DU ymyrryd i "ddatgloi'r marchnadoedd yswiriant er mwyn adfer hyder yn y sector".

Rhybuddiodd Ms Jones hefyd fod angen helpu darlledwyr cyhoeddus, sy'n wynebu heriau sylweddol er gwaethaf eu rôl ganolog yn ystod yr argyfwng Covid-19.

"Mae darlledwyr wedi darparu gwybodaeth hanfodol am iechyd y cyhoedd sy'n benodol i Gymru, cymorth addysg i blant, yn ogystal ag adloniant mawr ei angen," meddai.

"Mae arnom ddyled fawr i fodolaeth y darlledwyr hyn ac mae clywed am yr heriau ariannol sy'n eu hwynebu yn peri pryder.

"Heddiw, rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU i ddarparu'r cymorth ariannol y mae arnynt eu hangen."