‘Mae dynion yn fy nghyffwrdd gan na alla'i eu gweld'

Dywed Angharad Paget-Jones bod rhywrai wedi cyffwrdd ynddi heb ganiatâd droeon

"Mae merched yn gofyn a oes angen help arna'i a chynnig braich i'm cyfeirio. Mae dynion wedi cymryd y fraich arall a fy nghyffwrdd ar yr un pryd."

Mae menyw 27 oed o Bort Talbot wedi rhannu ei phrofiadau personol i amlygu sut mae menywod anabl yn cael eu targedu'n aml mewn mannau cyhoeddus gan ddynion sy'n ymosod arnyn nhw'n rhywiol neu'n eu haflonyddu.

Dywed Angharad Paget-Jones, sydd â nam difrifol ar y golwg a chi tywys o'r enw Tudor, bod rhywrai wedi cyffwrdd ynddi'n ddi-ofyn-amdano droeon.

Yn ôl ystadegau'r ONS hyd at Fawrth 2018, mae menywod anabl bron i ddwywaith yn fwy tebygol o ddioddef ymosodiad rhyw na merched eraill.

'Gallet ti jest gafael ynddi'

"Ro'n i'n cerdded un amser cinio gyda Tudor ac fe glywais grŵp o fechgyn tu ôl i mi'n dweud 'gallet ti jest gafael ynddi, gall hi ddim dy weld beth bynnag'," medd Ms Paget-Jones. Aeth yn syth i siop gerllaw dan ofn.

"Does dim 'gwerth' i fenywod anabl. Ry'n ni'n cael ein hystyried yn fregus, ond dydyn ni ddim. Cymdeithas sy'n ein gwneud yn fregus."

Mae Angharad yn ceisio annog pobl i ofyn a oes angen cymorth yn lle cymryd yn ganiataol

Mae Angharad yn galw am well addysg ynghylch sut mae'r anabl yn cael eu targedu, a chefnogaeth well i'r rhai sy'n dwyn sylw at drafferthion.

"Wnes i gwyno am ddigwyddiad i swyddog diogelwch mewn gorsaf reilffordd amlwg yn Llundain a nath e jest ateb na ddylai gwddw fy ffrog fod mor isel."

I godi ymwybyddiaeth mae Ms Paget-Jones yn defnyddio'r hashnod #dontgrabjustask ar y cyfryngau cymdeithasol, sy'n annog pobl i ofyn yn y lle cyntaf a oes angen cymorth ar bobl anabl.

Mae'r ymateb wedi bod yn gadarnhaol ar y cyfan, meddai ond "mae rhai dynion wedi digio", ac ambell un wedi awgrymu "os nad ydych chi angen help, wnawn ni adael i chi farw'".

'Mi wyddai na allwn ffoi'

Dywed Amy-Claire Davies nad yw'r fath broblemau'n codi pan fo gofalwr gwrywaidd yn gwmni iddi

Mae Amy-Claire Davies, sy'n 26 oed ac o Abertawe, yn cael gofal lliniarol wrth fyw gydag epilepsi a phoen cronig difrifol.

"Ro'n i mewn clwb nos gyda ffrindiau mewn cadair olwyn ac roedd dyn yn dod ata'i o hyd yn ceisio siarad â fi. Dywedais yn glir sawl tro, 'na, cer i ffwrdd'.

"Arhosodd nes i fy ffrindiau symud i ffwrdd. Mi wyddai na allwn fynd unlle. Daeth ata'i a rhoi ei law lawr fy nghrys."

'Rhaid gwrando'

Dywed bod rhywrai hefyd wedi gwneud sylwadau amdani a gweiddi arni yn y stryd pan fo gofalwr benywaidd gyda hi, ond nid pan fo dyn yn gwmni iddi.

"Pan mae gyda chi offer mobility neu unrhyw beth gweledol sy'n gwneud i chi edrych yn fwy anabl, rwy'n meddwl bod rhai pobl sy'n eich gweld fel person mwy bregus gan fanteisio ar hynny.

"Gofynnodd ffrind [anabl] gwrywaidd ar ddiwedd noson allan pam nad o'n i jest yn gyrru fy hun adref yn fy nghadair olwyn yn hytrach na chael tacsi. Chwalodd hynny fy mhen pa mor wahanol yw ei brofiad yntau i fy mhrofiad i. Byddwn i byth yn mynd allan ar ben fy hun gyda'r nos."

"Rhaid gwrando ar leisiau menywod Cymru i fynd i'r afael â'r broblem yma."

• 'Fi ddim moyn bod yn garcharor yn fy nhŷ fy hun'

• Lefelau unigrwydd ymysg pobl anabl yn 'argyfyngus'

Gobaith Ms Davies a Ms Paget-Jones yw y bydd pobl yn ystyried eu hymddygiad o amgylch menywod, boed ag anabledd ai peidio, i atal profiadau annymunol.

Yn y tair blynedd hyd at Fawrth 2018, roedd menywod anabl bron i ddwywaith yn fwy tebygol o fod wedi dioddef rhyw fath o ymosodiad rhyw yn y flwyddyn ddiwethaf (5.7%) na menywod heb anableddau (3.0%).

Mae angen gweithredu i ddiogelu merched, medd Charlotte Archibald o elusen Cymorth i Ferched Cymru

Dywed swyddog cyfathrebu strategol yr elusen Cymorth i Ferched Cymru, Charlotte Archibald, bod hi'n bwysig i drafod camdriniaeth ac aflonyddwch er mwyn ceisio sicrhau newid.

Mae ymchwil yr elusen ei hun wedi "canfod bod merched yng Nghymru gydag anabledd yn fwy tebygol o brofi aflonyddwch rhywiol yn amlach na menywod heb anabledd".

"Mae'n bwysig i ni ddeall nad yw pob menyw'n profi aflonyddwch rhywiol yn yr un ffordd, a bod y profiadau hyn yn aml wedi eu plethu gyda mathau eraill o gamdriniaeth ac anffafriaeth."

Dywedodd bod profiadau Ms Paget-Jones a Ms Davies yn "ofnadwy.... ond yn anffodus, nid yw ychwaith yn annisgwyl".

Mae menywod ag anableddau, meddai, "yn aml heb ffordd o dynnu eu hunain o'r sefyllfaoedd hynny sy'n agored i ferch arall".

"Mae'n bwysig ein bod yn wirioneddol gwrando ar leisiau merched anabl yng Nghymru... a sicrhau ein bod yn wir ystyried yr hyn maen nhw'n ei ddweud a'i ddefnyddio i wella diogelwch i ferched."