Covid: Ymgyrchwyr yn gofyn am ymchwiliad i Gymru

Mae'r grŵp Covid Bereaved Families for Justice Cymru wedi bod yn pwyso am ymchwiliad penodol yma

Mae ymgyrchwyr a gollodd anwyliaid yn ystod y pandemig wedi galw ar y Prif Weinidog Mark Drakeford i gynnal ymchwiliad cyhoeddus penodol i Gymru mewn cyfarfod ddydd Iau.

Bu aelodau o'r grŵp Covid Bereaved Families for Justice Cymru yn cwrdd â'r prif weinidog yn dilyn gwahoddiad gan Mr Drakeford.

Ymhlith y pynciau dan sylw yn y sgwrs oedd marwolaethau mewn cartrefi gofal a heintiadau mewn ysbytai.

Yn flaenorol mae Mr Drakeford wedi dweud nad yw'n ffafrio ymchwiliadau ar wahân.

Dywedodd sylfaenydd y grŵp, Anna-Louise Marsh-Rees na ddylai ymdriniaeth Cymru o'r pandemig fod yn "droednodyn" mewn ymchwiliad i'r DU gyfan.

"Dylai penderfyniadau gafodd eu gwneud yng Nghymru gael eu hymchwilio yng Nghymru," meddai, gan ychwanegu y bydd "ymchwiliad y DU yn anferthol".

Sefydlodd Ms Marsh-Rees y grŵp wedi cysylltiad gyda Bwrdd Iechyd Aneurin Bevan yn dilyn marwolaeth ei thad

Yn dilyn y cyfarfod ddydd Iau dywedodd Llywodraeth Cymru mai dyma oedd "dechrau ar drafodaethau cyson rhwng y prif weinidog a'r teuluoedd", a'u bod wedi cytuno i gwrdd eto yn y dyfodol agos.

Collodd Ms Marsh-Rees ei thad i Covid ym mis Hydref y llynedd wedi iddo fynd i Ysbyty Nevill Hall yn Y Fenni oherwydd haint ar y goden fustl (gall bladder).

Mae hi'n credu iddo gael ei heintio gyda coronafeirws pan oedd yn yr ysbyty, a dechreuodd ymgyrchu am ymchwiliad pan na chafodd atebion oedd yn ei bodloni gan y bwrdd iechyd lleol.

Dywedodd bod y prif weinidog wedi dweud ei fod am "wrando a dysgu" yn ei wahoddiad i'r grŵp.

Yn flaenorol mae Llywodraeth Cymru wedi dweud mai ymchwiliad i'r DU gyfan yw'r opsiwn gorau er mwyn deall profiadau pobl yng Nghymru.

Er bod Mr Drakeford wedi dweud y byddai ymchwiliad i'r DU yn fwy priodol, mae gweinidogion Cymru yn "ystyried" dull penodol i Gymru

Ond mae Ms Marsh-Rees yn credu bod angen craffu ar feysydd fel gofal cymdeithasol a gofal iechyd yng Nghymru, gan mai dyma lle cafodd y penderfyniadau eu gwneud.

Ychwanegodd: "Ry'n ni am weld yr hyn fydd yn digwydd yn Yr Alban... ymchwiliad wedi ei arwain gan farnwr ac sy'n seiliedig ar hawliau dynol.

"Dydw i ddim yn siŵr a yw Mark Drakeford yn deall yn iawn pa mor ddrwg yw pethau yn yr ysbytai."

Dywedodd llefarydd Plaid Cymru ar iechyd, Rhun ap Iorwerth nad oedd gan Lywodraeth Cymru "unrhyw esgus" i beidio dilyn Yr Alban.

"Mae angen i ni edrych ar yr hyn ddigwyddodd yn fanwl, ac yn gyhoeddus, er mwyn dysgu gwersi i'r dyfodol," meddai.