Pryder am 'argyfwng' recriwtio athrawon, yn enwedig yn Gymraeg

Gall pwysau cynyddol ar athrawon arwain at "argyfwng" mewn lefelau staffio ysgolion, meddai undebau athrawon.

Mae yna boeni y bydd y sefyllfa bresennol yn arwain at broblemau recriwtio a chadw athrawon yn y dyfodol.

Y pryder yw y gallai'r broblem fod hyd yn oed yn waeth ar gyfer ysgolion Cymraeg.

Mae ffigyrau swyddogol yn dangos fod lefelau recriwtio a chadw athrawon yn sefydlog, meddai Llywodraeth Cymru.

Dywedodd y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles, wrth raglen Wales Live "nad oedd ganddo'r adnoddau" i roi codiad cyflog sy'n fwy na'r 5% gafodd ei gynnig fis Gorffennaf.

Dywedodd Owain Gethin Davies i un swydd gael ei hysbysebu'n ddiweddar, ond nad oedd yr un ymgeisydd

Mae pennaeth Ysgol Dyffryn Conwy yn Llanrwst, Owain Gethin Davies, wedi wynebu problemau recriwtio fel sawl pennaeth arall ar draws y wlad.

Dywedodd i un swydd gael ei hysbysebu'n ddiweddar, ond nad oedd yr un ymgeisydd.

"Be' sy'n cadw pobl draw o ddysgu ydy be' maen nhw'n clywed am y proffesiwn," meddai.

"Mae lot yn siarad am y pwysau gwaith a'r problemau ariannol - y tâl mae athrawon yn ei gael.

"Be' 'dan ni eisiau gwneud yw cael mwy o sgôp i bobl ddod i fewn i'r proffesiwn, ac un posibiliad ydy agor y drws i fwy o bobl o ran eu cymwysiadau TGAU."

Dywedodd Trystan Edwards fod y gallu i weithio o adref wedi bod yn hwb i sectorau eraill

Ddydd Iau fe gyhoeddodd y Gweinidog Addysg Jeremy Miles y byddai'n gostwng y radd TGAU sydd ei angen mewn Cymraeg neu Saesneg a Mathemateg i hyfforddi i fod yn athro o B i C.

Dywedodd pennaeth Ysgol Garth Olwg yn Rhondda Cynon Taf, Trystan Edwards: "Mae'n beth hurt bod modd hyfforddi yn Lloegr a dysgu yng Nghymru [gydag C] ond methu hyfforddi a dysgu yng Nghymru, felly rwy'n croesawu'r newid.

"Mae'n rhoi sylfaen llawer tecach. Rwy'n gwybod fod nifer o athrawon rhagorol yn y sector ond sydd efallai ddim â gradd B yn maths, er enghraifft."

• Cadarnhau codiad cyflog o 5% i athrawon Cymru

• 'Dim ar ôl i'w dorri' ond staff ysgolion - undeb

• 'Euogrwydd' athrawon wrth bleidleisio dros streicio

Dywedodd Mr Edwards mai un o'r problemau ers y pandemig yw bod nifer o sectorau eraill bellach yn cynnig yr opsiwn i weithio o adref, ond dyw hynny ddim yn bosib yn y proffesiwn dysgu.

"Mae'r gofyn i deithio yn fwy costus, a gan fod codiadau cyflog am fod llawer is na chwyddiant, does dim dianc rhag y costau," meddai.

Ychwanegodd bod angen mwy o barch o fewn cymdeithas tuag at y proffesiwn hefyd, ac y byddai hynny'n help i ddenu mwy o bobl i'r sector.

"Mae recriwtio athrawon yn parhau'n her, yn fwy felly mewn ysgolion Cymraeg," meddai Ioan Rhys Jones

Mae pryder fod myfyrwyr hefyd yn gweld y sector addysg yn llai deniadol, meddai ysgrifennydd cyffredinol UCAC, Ioan Rhys Jones.

"Does dim dwywaith ein bod mewn sefyllfa argyfyngus o ran recriwtio a chadw athrawon yng Nghymru bellach," meddai.

"Rhaid derbyn bod y niferoedd wnaeth wneud cais i hyfforddi yng Nghymru wedi codi yn ystod dwy flynedd y pandemig, ond mae'r ffaith bod y farchnad waith wedi sefydlogi bellach yn golygu bod yr hyn oedd yn wir cyn y pandemig yn wir eto eleni.

"Mae lleihad amlwg yn y niferoedd sydd wedi gwneud cais i gael eu hyfforddi fel athrawon, a'r niferoedd heb fod yn agos at darged y llywodraeth.

"Mae recriwtio athrawon yn parhau'n her, yn fwy felly mewn ysgolion Cymraeg ac mewn rhai pynciau penodol, fel ffiseg, cemeg a mathemateg.

"Mae'n rhaid cydnabod bod y llywodraeth yn ceisio cymell darpar athrawon, ac mae datganiad y gweinidog i'w groesawu, fodd bynnag, mae'n anodd gweld sut bydd modd i ni gyrraedd miliwn o siaradwyr heb weld buddsoddiad pellach a gweithredu mwy pendant i sicrhau gweithlu fydd yn gallu addysgu yn unol â'r gofyn."

Mwy yn gadael yn Lloegr

Fel rhan o becyn o gymhellion i geisio denu mwy o bobl i'r proffesiwn, dywedodd Llywodraeth Cymru y bydd athrawon dan hyfforddiant yn gymwys i dderbyn mwy o arian ar gychwyn eu cyfnod hyfforddi yn hytrach nag ar ddiwedd y cyfnod.

Ychwanegodd ei fod yn cydnabod bod dal mwy i'w wneud ond bod cyfradd gadael y proffesiwn yn uwch yn Lloegr nag yng Nghymru.