Prinder gwrthfiotigau Strep A mewn rhai fferyllfeydd

Yn ôl y llywodraeth, mae cynnydd yn y galw am wrthfiotigau i drin achosion posib o Strep A wedi arwain at brinder

Mae'r galw am gyffuriau gwrthfiotig sy'n cael eu defnyddio mewn achosion posib o Strep A yng Nghymru wedi arwain at brinder mewn rhai fferyllfeydd.

Mae Llywodraeth Cymru yn dweud eu bod yn cydweithio gyda Llywodraeth y DU i gael gafael ar fwy o gyflenwad.

Mae merch saith mlwydd oed o Benarth ymhlith naw o blant dan 10 oed sydd wedi marw ar draws y DU yn sgil cymhlethdodau sy'n gallu codi mewn rhai achosion o'r salwch.

Yn y mwyafrif o achosion, mae Strep A yn achosi symptomau tebyg i annwyd neu ddolur gwddf.

'Gweithio i ateb y galw'

Mewn datganiad, dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Mae'r cynnydd yn y galw am gyffuriau gwrthfiotig i drin achosion posib o Strep A wedi arwain at rai fferyllfeydd i brofi prinder o stoc.

"Rydym ni yn gweithio ar y cyd gyda thîm cyflenwadau cyffuriau Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn ogystal â phartneriaid eraill i sicrhau fod gan fferyllfeydd yng Nghymru cyflenwadau digonol."

Fe ychwanegon nhw eu bod yn "hyderus fod cyflenwyr yn gweithio i ateb y prinder presennol".

Dywedodd y Gweinidog Iechyd Eluned Morgan yn y Senedd ddydd Mercher: "Os ydy pobl yn ei chael hi'n anodd cael presgripsiwn yn lleol, mae'n bosib y bydd yn rhaid iddyn nhw fynd i fferyllfa arall.

"Os ydyn nhw'n dal methu yna fe allan nhw fynd 'nôl at eu meddyg teulu ac fe allan nhw gynnig triniaeth wahanol."

Yn ôl Iechyd Cyhoedus Cymru mae clefyd Streptococol Grŵp A ymledol (iGAS), neu Strep A, yn parhau i fod yn brin yng Nghymru.

Fe wnaeth Ms Morgan bwysleisio hynny hefyd, ond dywedodd ei bod yn cydnabod y gallai fod yn amser pryderus i rieni.

"Yr hyn ry'n ni'n ei weld nawr ydy nifer o achosion o'r haint bacteriol cyffredin yma - mae'n rhywbeth mae nifer o bobl yn byw gydag ef," meddai.

"Ond mae'n lledaenu ar yr un pryd â sawl haint anadlol arall, a ry'n ni'n meddwl mai dyma sydd wedi arwain at gynnydd yn nifer yr achosion mwy prin, a mwy difrifol, o Strep A.

"Niferoedd bychan iawn sydd yma, ond dydyn ni ddim yn gwybod beth sy'n dod nesaf felly yn amlwg mae'n amser pryderus iawn i bobl sydd â phlant ifanc."

• Dau blentyn yn yr ysbyty wedi achos o'r dwymyn goch

Sut mae fferyllfeydd yn gallu helpu?

"Mae ganddon ni stoc yn y fferyllfeydd ond lot llai o gwrthfiotigau yn dod i mewn," meddai Lowri Puw ar ran Fferyllwyr Llŷn ar raglen Dros Frecwast.

Dywedodd bod y galw am wrthfiotigau "wedi cynyddu yn sylweddol a mwy yn archebu" yn sgil yr achosion o Strep A a bod "gwneuthurwyr ddim wedi disgwyl y nifer o archebion ac yn dal rhai yn ôl hefyd".

Mae'r fferyllwyr yn cynnig gwasanaeth asesu a thrin dolur gwddf "ers tro" ar gyfer cleifion dros chwech oed, gan ystyried hanes bob claf unigol.

"Os ydyn nhw yn cyrraedd y rhicyn, yna fe fyddwn ni'n cymryd swab ac yn asesu os mai Strep A sy'n achosi'r haint.

"Feirws sy'n achosi dolur gwddw yn aml iawn a does dim angen gwrthfiotigau ar gyfer hynny ac mae sawl straen o Strep A. Dydi'r prawf yma ddim yn gwahaniaethu os mai'r un gwael ydy hwn."

Mae Strep A yn gallu achosi'r dwymyn goch ac yn yr achosion mwyaf difrifol mae cymhlethdodau'n codi sy'n gallu bod yn andwyol

Mae'r prawf yn galluogi'r fferyllwyr i roi cyngor penodol a thaflenni gwybodaeth i rieni o ran y camau nesaf, gan gynnwys gweld meddyg teulu neu galw gwasanaeth brys os oes angen.

Dywedodd Ms Puw bod hi'n "bwysig i rieni gadw golwg ar y plant [gan mai] nhw sy'n eu 'nabod nhw orau" a chadw golwg am unrhyw newid yn eu cyflwr.

Mae'r cyngor yn cynnwys cadw paracetamol neu Ibuprofen yn y tŷ "i ddod ag unrhyw wres lawr a gwneud yn siŵr bod y plant yn yfed digon o ddŵr a phasio dŵr - dau arwydd cynta' bod plant yn mynd yn sâl, [er] maen nhw yn gallu mynd yn sâl yn ofnadwy o sydyn a bownsio'n ôl yn sydyn".

Ychwanegodd: "Os ydy rhiant yn teimlo ym mêr eu hesgyrn nad ydy pethe yn iawn, yna gwrando ar hynny ac yn amlach na pheidio ma' 'na rywbeth o'i le."