Diogelwch tân: Cytundeb rhwng y llywodraeth a datblygwyr

Mae fflatiau Victoria Wharf ym Mae Caerdydd ymysg y rheiny wnaeth fethu profion diogelwch yn sgil trychineb Grenfell

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi "rhaglen uchelgeisiol" i fynd i'r afael â diffygion diogelwch tân mewn adeiladau preswyl canolig ac uchel.

Mae'n dweud bod pob datblygwr mawr wedi arwyddo cytundeb i drwsio blociau o fflatiau anniogel ar draws Cymru.

Dywed gweinidogion y bydd y llywodraeth yn talu'r gost ar gyfer y 28 adeilad lle mae datblygwr yn anhysbys neu wedi rhoi'r gorau i fasnachu.

Bydd benthyciadau di-log ar gael i ddatblygwyr fel rhan o'r cytundeb y mae gweinidogion yn dweud fydd yn gwneud pobl yn "ddiogel a sicr yn eu cartrefi".

Prospect Place yng Nghaerdydd oedd y datblygiad preifat cyntaf yng Nghymru i beidio â phasio'r profion.

Cafodd y cyhoeddiad ei wneud yn y Senedd gan y gweinidog tai Julie James fel rhan o gytundeb cydweithio Llywodraeth Cymru gyda Phlaid Cymru.

Yn dilyn trasiedi Tŵr Grenfell yn Llundain yn 2017, canfuwyd bod nifer o flociau o fflatiau yng Nghymru â diffygion diogelwch tân.

Mae gwaith trwsio diffygion ar lawer o'r blociau hyn eto i'w wneud, ynghanol ffraeo ynghylch pwy ddylai dalu.

Ym mis Hydref y llynedd, fe wnaeth 10 cwmni gytuno i fynd i'r afael â diffygion diogelwch tân adeiladau uchel y buon nhw ynghlwm â nhw yng Nghymru.

Mae llawer o berchnogion tai wedi cael eu gadael yn methu â gwerthu eu fflatiau, a hefyd yn talu ffioedd yswiriant a thâl gwasanaeth uwch.

Cafodd 72 o bobl eu lladd wedi'r tân yn fflatiau Tŵr Grenfell

Wrth siarad yn y Senedd, dywedodd Ms James ei bod yn "rhaglen uchelgeisiol" a fyddai'n gwneud i drigolion deimlo'n "ddiogel a sicr yn eu cartrefi".

Cadarnhaodd fod datblygwyr mawr wedi cytuno i lofnodi cytundeb sy'n eu hymrwymo yn gyfreithiol i wneud gwaith diogelwch tân ar adeiladau canolig ac uchel ledled Cymru.

Ymrwymodd Llywodraeth Cymru hefyd i gamu i mewn a gwneud gwaith adfer mewn carfan gychwynnol o 28 o "adeiladau amddifad" fel y'u gelwir, sef eiddo preifat lle nad yw datblygwr yn hysbys neu wedi rhoi'r gorau i fasnachu.

Dywedodd y gweinidog y byddai'r gwaith hwn yn lleihau risgiau diogelwch tân "cyn gynted â phosib".

Dywedodd y gallai'r datblygwyr sydd wedi ymuno â'r cynllun gael mynediad at fenthyciadau di-log i helpu gyda'r gwaith trwy Gynllun Benthyciadau Datblygwyr Diogelwch Adeiladau Cymru newydd gwerth £20m.

Byddai'r benthyciadau hyn yn ad-daladwy dros bum mlynedd ac mae angen i'r adeiladau fod yn 11 metr neu fwy o uchder.

'Bwriadu arwyddo'

Dywedodd Julie James fod Redrow, Lovell, Vistry, Countryside, Persimmon, McCarthy Stone wedi arwyddo'r cytundeb tra bod Taylor-Wimpey, Crest Nicholson a Barratt wedi cadarnhau eu bod yn bwriadu arwyddo.

Fe wnaeth llefarydd y Ceidwadwyr ar dai, Janet Finch-Saunders godi pryderon am y datblygwyr oedd wedi dweud eu bod yn bwriadu arwyddo ond nad oedd wedi gwneud hynny eto.

"Nid yw'r bwriad i arwyddo yn werth y papur nad yw wedi'i ysgrifennu arno," meddai wrth y gweinidog.

"Pa gamau ydych chi'n eu cymryd i sicrhau eu bod yn arwyddo, ac yn gyflym?"

Dywedodd Ms James fod angen caniatâd ar y cwmnïau dan sylw i arwyddo gan fyrddau eu cwmni daliannol.

'Cael eu henw da yn ôl'

Wrth groesawu datganiad y gweinidog "yn gynnes", dywedodd Mabon ap Gwynfor o Blaid Cymru "y gwir ydy, tan i'r gwaith atgyweirio gael ei wneud er mwyn gwneud yr adeiladau yma yn ddiogel, yna bydd y preswylwyr yn parhau i fyw mewn gofid".

"Pryd medrwn ni ddisgwyl cyrraedd pwynt ble y bydd pob adeilad yn ddiogel i'r preswylwyr heb iddyn nhw neu berchnogion orfod talu am y gwaith" gofynnodd i Ms James.

Pwysleisiodd y gweinidog ei fod o fudd i ddatblygwyr wneud y gwaith oherwydd eu bod yn "awyddus i gael eu henw da yn ôl".