Trelái: Perthynas â'r heddlu 'o dan straen yn rhy aml'

Fe wnaeth marwolaethau Kyrees Sullivan, 16, a Harvey Evans, 15, yn Nhrelái, Caerdydd arwain at anhrefn

Mae'r berthynas rhwng yr heddlu a thrigolion Trelái yng Nghaerdydd yn "o dan straen yn rhy aml", yn ôl y prif weinidog.

Dywedodd Mark Drakeford, sy'n cynrychioli'r etholaeth, fod rhai pobl eisiau i'r heddlu "daclo" ymddygiad gwael, tra bod eraill yn credu bod angen i swyddogion fabwysiadu agwedd wahanol.

Cafodd Kyrees Sullivan, 16, a Harvey Evans, 15, eu lladd mewn gwrthdrawiad ddydd Llun.

Fe sbardunodd y gwrthdrawiad derfysg yn ardal Trelái - cafodd 15 o swyddogion eu hanafu ac mae naw wedi cael eu harestio hyd yma.

• Trelái: Mark Drakeford wedi cyfarfod gyda'r gymuned

• Heddlu 'hanner milltir i ffwrdd' adeg gwrthdrawiad angheuol

• Teyrngedau gan deuluoedd dau 'ffrind gorau' fu farw

'Gwead cymunedau wedi dioddef'

Ddydd Gwener fe drefnodd y prif weinidog gyfarfod o gynrychiolwyr y gymuned leol, asiantaethau cyhoeddus, a chynghorwyr Caerdydd i drafod cefnogaeth i Drelái.

Mae ailadeiladu enw da yn mynd i gymryd blynyddoedd, medd y Prif Weinidog, Mark Drakeford

Yn ôl Mr Drakeford, fe gytunodd y rhai a oedd yn y cyfarfod bod angen "noddi cynllun cymunedol ar gyfer Trelái, i ymateb i anghenion hirdymor trigolion".

Wrth siarad â rhaglen BBC Politics Wales ar ôl y cyfarfod, fe ddywedodd fod y llywodraeth am gefnogi trigolion Trelái sydd "mor drist a siomedig fod enw da'r ardal yn cael ei effeithio fel hyn eto".

Ychwanegodd y prif weinidog: "Mae gwead rhai o'n cymunedau ar draws Cymru wedi dioddef nawr ers dros ddeng mlynedd - mae ailadeiladu yn rhywbeth fydd yn cymryd nid dim ond ychydig flynyddoedd, ond blynyddoedd lawer."

Pan ofynnwyd iddo am y berthynas rhwng yr heddlu a thrigolion lleol, dywedodd Mark Drakeford fod y berthynas yn "rhy aml o dan straen, yn rhy aml yn bryderus, yn rhy aml yn poeni nad oes gan yr heddlu yr adnoddau sydd eu hangen arnynt i ymateb i'r materion troseddol neu anfodlonrwydd a welwn ar y stad".

Wrth iddo gael ei holi a oedd yna broblem gydag ymddygiad yr heddlu yn y gymuned, atebodd: "Mae plismona yn swydd heriol iawn. Dydw i ddim yn mynd i feirniadu'r heddlu'n rhwydd.

"Ar y naill law, fe fydd yna bobol ar y stad sy'n teimlo bod angen i'r heddlu ymateb yn fwy uniongyrchol ac i fynd i'r afael â pheth o'r ymddygiad sy'n cael ei weld yno ac ar y llaw arall, fe fydd yna bobol sy'n disgwyl i'r heddlu i fod yn ateb i'r materion sy'n gyrru pobl ifanc ac eraill i ymddygiad sy'n achosi anhawster i drigolion eraill," ychwanegodd.

Ymchwiliad parhaus

Bu farw'r ddau fachgen mewn gwrthdrawiad ar Ffordd Snowden, Trelái, toc wedi 18:00 nos Lun.

Roedd Harvey Evans, yn 15, a Kyrees Sullivan, yn 16

Yn dilyn marwolaethau'r bechgyn, lledodd y newyddion ar gyfryngau cymdeithasol fod fan heddlu wedi bod yn eu dilyn cyn y ddamwain.

Dywedodd Alun Michael, Comisiynydd Heddlu a Throseddu Heddlu De Cymru, i ddechrau nad oedd swyddogion wedi "erlid" y ddau fachgen.

Wedi hynny dangosodd recordiad teledu cylch cyfyng bod fan heddlu wedi bod yn dilyn y bechgyn cyn y ddamwain angheuol.

Ddydd Mercher, fe gadarnhaodd Heddlu De Cymru fod eu swyddogion wedi bod yn dilyn y bobl ifanc cyn eu marwolaethau, ond fe wrthodon nhw ateb cwestiynau pellach ac fe gyfeirion nhw at ymchwiliad Swyddfa Annibynnol Ymddygiad yr Heddlu (IOPC) i'r mater.

Kevin Brennan sy'n cynrychioli Gorllewin Caerdydd yn Nhy'r Cyffredin

Ar bodlediad Walescast y BBC holodd Aelod Seneddol Llafur Gorllewin Caerdydd, Kevin Brennan, ai Mr Michael oedd y "person cywir" i gyfathrebu â'r cyhoedd "yn y fath amgylchiadau".

Dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford, wrth Politics Wales bod sylwadau'r comisiynydd yn gynharach yr wythnos hon "wedi ychwanegu haen o gymhlethdod at y cyfan, ond go brin mai dyma'r mater canolog".

Ychwanegodd: "Y mater canolog yma yw popeth a ddigwyddodd ar y noson ac archwiliad fforensig o hynny ac yna'r gwaith yr ydym wedi dechrau arno heddiw sef cymryd golwg ar yr hyn sydd y tu ôl i'r digwyddiadau hynny, yr achosion gwaelodol dyfnach, y pethau sy'n bwysig i'r gwahanol gymunedau sy'n byw yn Nhrelái a beth allwn ni ei wneud i fynd i'r afael â'r rheini gyda'n gilydd."

Mae BBC Politcs Wales ar BBC 1 Cymru am 10.00 fore Sul, 28 Mai ac yna ar iPlayer