O 'anialwch' i goedwig 'arbennig' - Gwirfoddolwyr yn dathlu 10

Mae Cymdeithas Coetir Cymunedol Coed y Bont yn dathlu 10 mlynedd ers iddyn nhw ymgymryd â’r gwaith

Mae gwirfoddolwyr sy’n gofalu am goetir cymunedol yng Ngheredigion yn dathlu 10 mlynedd ers iddyn nhw ymgymryd â’r gwaith.

Dechreuodd Cymdeithas Coetir Cymunedol Coed y Bont edrych ar ôl y 60 erw ar 12 Ebrill 2014 – ac ers hynny mae’r coetir ym Mhontrhydfendigaid wedi ennill sawl gwobr.

Bellach mae’n cynnig cynefinoedd ar gyfer bywyd gwyllt, yn lle pwysig i gerddwyr lleol ac yn denu ymwelwyr hefyd.

Mae’r gwirfoddolwyr – mewn partneriaeth gyda Chyfoeth Naturiol Cymru – wedi trawsnewid y coed o fod yn "anialwch" 10 mlynedd yn ôl i fod yn un o 14 safle sy’n rhan o Goedwig Cenedlaethol Cymru.

“Mae’n lle arbennig, hudolus”, meddai Chris Harris, cadeirydd Cymdeithas Coetir Cymunedol Coed y Bont

Dywedodd Chris Harris – cadeirydd y gymdeithas – bod y gwirfoddolwyr wrth eu bodd yn gweld yr ardal yn cael ei defnyddio.

“Mae’n lle arbennig, hudolus”, meddai Chris. “Mae ‘na lawer o gynefinoedd yma, llawer o fywyd gwyllt ac ry’n ni’n falch iawn o Goed y Bont.

"Ry’n ni’n gweithio mewn partneriaeth gyda Chyfoeth Naturiol Cymru i gynnal a chadw’r lle sbesial yma.”

Mae rhwng 12 a 18 o wirfoddolwyr yn cwrdd unwaith y mis i wneud gwaith cynnal a chadw yng Nghoed y Bont, fel trwsio llwybrau neu docio canghennau.

Maen nhw wedi cyflawni llawer mewn degawd a chael dros £130,000 mewn grantiau.

Yn 2020 daeth Coed y Bont yn rhan o Goedwig Genedlaethol Cymru, ac mae wedi ennill gwobrau am y gwaith i gynnal a chadw mannau gwyrdd.

Mae plant lleol yn gwneud y mwyaf o'r goedwig ers ei thrawsnewid

Mae gwaith y gwirfoddolwyr wedi helpu cynyddu’r cynefinoedd a’r rhywogaethau yn y goedwi,g ac yn ôl y cynghorydd lleol, Ifan Davies, maen nhw wedi trawsnewid y lle o’r hyn oedd yma.

“Wi’n cofio hwn 10 mlynedd yn ôl a wir gerddech chi ddim trwyddo fe, roedd e mor wlyb.

"Anialwch oedd e i ddweud y gwir, anialwch o goed ac ychydig iawn o fywyd gwyllt oedd ‘ma. Wrth gwrs, doedd e ddim wedi cael ei agor lan yn iawn.

“Ond nawr os y’ch chi’n dod yma yn y bore byddech chi’n clywed yr adar yn canu ac mae llawer mwy o fywyd gwyllt yma – maen nhw wedi creu sawl llyn yng nghanol y coed ac mae brogaod yn dod yna, bywyd gwyllt arall hefyd, ac mae e wedi dod yn ardal hyfryd iawn.”

Mae'r safle'n cael ei ddefnyddio'n aml gan blant Ysgol Pontrhydfendigaid

Mae dwy goedwig yng Nghoed y Bont – coetir hynafol Coed Cnwch sydd ar lethr uwchlaw safle Coed Dolgoed, sy’n cynnwys llwybrau llydan, gwastad trwy’r coed.

Sawl gwaith y flwyddyn, mae’r gwirfoddolwyr yn arwain teithiau ac mae’r coetir yn cael llawer o ddefnydd gan gerddwyr a’r ysgol leol.

Mae Ysgol Pontrhydfendigaid yn mynd i sesiynau ‘ysgol goedwig’ yno, a’r plant yn dysgu sut i ddefnyddio offer garddio a sut i gynnau tân dan reolaeth.

Mae Lois a Wil o Ysgol Pontrhydfendigaid ymysg y rhai sydd wedi mwynhau'r safle

Dywedodd Lois, sy’n chwech oed, ei bod hi wedi tostio malws melys a Wil – sy’n bump – wedi dysgu sut i dorri coed.

"Dringo’r coed" oedd hoff beth Steffan sy’n 10, a “chwilio am falwod o dan gerrig”.

Dywedodd Lucy bod Coed y Bont yn arbennig am ei fod “yn dangos i ni'r byd natur a faint o goed a faint o adar sydd ‘da ni ym Mhontrhydfendigaid”.

Yn ôl Carys Davies – un o athrawon yr ysgol – mae’r coetir wedi rhoi cyfleoedd newydd i’r plant.

“Do’n i byth wedi meddwl y byddwn i’n dysgu plant bach pump a chwech oed sut i wneud tân, ond maen nhw yn, a defnyddio offer gwahanol.

"Dim ond iddyn nhw gael yr hyfforddiant cywir – maen nhw wrth eu bodd.

“Dysgu dringo coed hefyd, fyddech chi byth yn annog hynny yn yr ysgol ond fan hyn wedyn mae’n ddiogel, dim ond iddyn nhw ddilyn y rheolau.

"Ni’n lwcus iawn i gael hyn ar ein stepen drws ni – mae fe yn rhoi profiad go iawn i’r plant o fod tu allan.”