Pam fod cymaint o athrawon Cymraeg yn gadael y byd addysg?

Cafodd 396 o athrawon newydd eu hyfforddi ond fe adawodd 395 y maes ar gyfer 2022/23

Mae Llywodraeth Cymru yn methu ar eu hymdrechion i gynyddu nifer yr athrawon sy'n siarad Cymraeg, yn ôl y ffigyrau diweddaraf.

Fel rhan o'r nod i gyrraedd miliwn o siaradwyr, maen nhw'n ceisio recriwtio bron i 400 o athrawon yn ychwanegol pob blwyddyn.

Er bod hynny wedi digwydd, mae yna nifer tebyg o bobl hefyd yn gadael addysg yn flynyddol.

Mae Llywodraeth Cymru yn dweud eu bod yn buddsoddi mewn hyfforddi athrawon a'u hannog drwy gymelliadau gwahanol.

"Mae'n rhaid gofyn y cwestiwn lle mae'r llwyddiant fan hyn?" hola Meirion Prys Jones

Mae'r miliwn o siaradwyr yn rhan o gynllun Cymraeg 2050 y llywodraeth ac mae cynyddu nifer yr athrawon sy'n siarad yr iaith yn un o'u prif amcanion i gyrraedd hynny.

Maen nhw'n dweud, yn fras, bod angen 225 o athrawon uwchradd ychwanegol pob blwyddyn, yn ogystal â 153 o rai cynradd, sy'n gyfanswm o 378.

Yn ôl y ffigyrau diweddaraf ar gyfer 2022/23, cafodd 396 o athrawon newydd eu hyfforddi ond fe adawodd 395 y maes.

'Targed o filiwn o siaradwyr yn un uchelgeisiol'

Dywedodd un cyn-brif weithredwr Bwrdd yr Iaith Gymraeg, corff oedd yn hyrwyddo'r iaith, nad yw'r ffigyrau yn sioc a bod diffyg cynllunio er mwyn sicrhau digon o athrawon.

"Mae'n rhan o batrwm ehangach mewn ffordd ynglŷn â diffyg cefnogaeth i'r Gymraeg, yn ymarferol a strategol [gan y llywodraeth]," meddai Meirion Prys Jones.

Dywedodd bod y targed o filiwn o siaradwyr yn un "uchelgeisiol, da", ond mai "ychydig o waith cynllunio a pharatoi sy'n digwydd" i'w gyrraedd.

"Pan mae rhywun yn edrych ar y data, mae'r cyfrifiad yn dangos fod y niferoedd wedi mynd lawr 2%, yr un nifer sy'n derbyn addysg cyfrwng Cymraeg ag oedd yna yn 2010.

"Mae yna lai na hanner y niferoedd yn gwneud Lefel A yn Gymraeg yn gwneud hynny bellach felly mae'n rhaid gofyn y cwestiwn lle mae'r llwyddiant fan hyn?"

"Os nad ydi'r ffrwyth llafur yna'n cael ei amlygu ym maint y bobl sy'n ymgeisio am swyddi, mae wir yn bryder," meddai Dr Llinos Jones

Yn ôl pennaeth Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin yng Nghaerfyrddin, mae'r her o recriwtio wedi cynyddu ers y pandemig a bod prinder athrawon mewn ysgolion Saesneg hefyd.

"Mae'r ffaith bod dysgu o fewn yr ystafell ddosbarth yn golygu nad yw mor hyblyg â swyddi proffesiynol eraill… ac efallai fod hynny'n dylanwadu ar bobl wrth feddwl am yrfa," meddai Dr Llinos Jones.

Dywedodd bod y llywodraeth yn gwneud eu gorau i recriwtio mwy trwy farchnata a chynnig bwrsariaethau gwahanol, ond ychwanegodd:

"Os nad ydi'r ffrwyth llafur yna'n cael ei amlygu ym maint y bobl sy'n ymgeisio am swyddi, mae wir yn bryder."

Mae'r Coleg Cymraeg Cenedlaethol yn gweithio gyda sefydliadau gwahanol i greu cyfleoedd i hyfforddi ac astudio yn Gymraeg.

Mae prinder athrawon, yn enwedig ar gyfer y gweithlu Cymraeg mewn addysg, wedi cyrraedd "pwynt gwirioneddol argyfyngus", yn ôl y corff.

'Diffyg athrawon yn effeithio ar y gallu i greu siaradwyr Cymraeg'

Mae Rebecca Williams o'r coleg yn galw am system well ar gyfer cynllunio'r gweithlu addysg.

"Os nad ydyn ni'n gallu recriwtio digon o athrawon, bydd e'n effeithio ar allu'r system addysg ar lefel ysgol i greu siaradwyr Cymraeg a defnyddwyr dyddiol o'r Gymraeg," meddai.

Dywedodd Llywodraeth Cymru: "Mae cael gweithlu addysg digonol yn allweddol i weithredu Deddf y Gymraeg ac Addysg (Cymru) 2025.

"Rydym yn darparu cymelliadau i athrawon newydd, yn rhoi cyllid i awdurdodau lleol ac yn ariannu'r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol i ddatblygu sgiliau Cymraeg y gweithlu addysg.

"Rydym yn parhau i weithio gyda'r proffesiwn addysgu a phartneriaid wrth inni ddatblygu'r Cynllun Strategol ar gyfer y Gweithlu Addysg."

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.