Pum munud gyda Bardd y Mis: Gwen Saunders Collins

Bardd y Mis mis Hydref 2024 yw Gwen Saunders Collins. Un o Ynys Môn yw hi, ac mae hi a'i theulu yn byw ym mhentref Llannerch-y-medd.

Mae wedi cyhoeddi ei cherddi mewn amryw gyhoeddiadau fel Barddas, a Dweud y Drefn Pan Nad Oes Trefn.

Mae'n rhedeg cyfrif Instagram 'Caffis a Babis' yn ei hamser sbâr.

Cafodd Cymru Fyw sgwrs sydyn gyda hi i ddod i'w hadnabod yn well.

Pryd dechreuoch chi ysgrifennu’n greadigol?

Mi wnes i ddechrau yn yr ysgol gynradd ym Moelfre, a chystadlu yng nghystadlaethau llên Eisteddfod Marian-glas, sef ein heisteddfod leol ni, ac yn Eisteddfod yr Urdd pan oeddwn yn yr ysgol uwchradd.

Ar ôl astudio’r Gymraeg ym Mangor a darfod fy Noethuriaeth, cyhoeddi erthyglau academaidd ac adolygiadau nes i, yn hytrach nag unrhyw gynnyrch creadigol. Ond mi wnes i ddilyn gwersi cynganeddu ar Twitter dipyn o flynyddoedd yn ôl, a chael blas mawr ar hynny.

Dyma ail-afael ynddi a chyhoeddi ambell i gerdd.

Gwen yn arwain seremoni'r Cadeirio yn Eisteddfod Marian Glas

Dywedwch wrthon ni am ‘Caffis a Babis’ a’r hyn a’i ysbrydolodd.

Cyfrif Instagram nes i ei ddechrau pan oedd Elis tua 6 mis oed, ar ôl sylweddoli fy mod i’n crafu fy mhen am gaffis a oedd yn addas i bramiau.

Mi wnes i glywed criw o genod mewn grŵp babis yn dweud eu bod hwythau hefyd yn cael trafferth meddwl am lefydd addas, felly dyma ddechrau’r cyfrif, sydd wedi mynd o nerth i nerth ers 2019.

Mae cael cyfrif Cymraeg hefyd yn eithriadol o bwysig i mi, gan mai prin yw’r cyfrifon Cymraeg sy’n trafod babis a’r profiad o fod yn rhiant.

Lle fyddwch chi’n cael eich syniadau am gerddi a gwaith creadigol?

Mae syniad yn gallu codi o unrhyw le – er enghraifft, ar gyfer fy ngherdd gyntaf ar gyfer Bardd y Mis, roeddwn newydd fod ar wyliau i Bortiwgal efo’r teulu, ac mi ddeilliodd syniad o hynny.

Mae fy mhlant hefyd yn ffynhonnell dda, gan eu bod yn gweld pethau o bersbectif hollol wahanol.

Dwi hefyd yn hoff o wrando ar sgyrsiau pobl!

Gwen gyda'i theulu

Petaech yn gallu bod yn fardd arall am ddiwrnod - byw neu hanesyddol - pwy fydden nhw a pham?

Alis ferch Gruffudd; hi oedd testun fy Noethuriaeth a fy llyfr.

’Swn i wrth fy modd yn cael gwybod union amgylchiadau cyfansoddi ei cherddi, pwy oedd yn eu clywed ac yn lle.

Maes annelwig iawn ydi barddoniaeth Gymraeg y Cyfnod Modern Cynnar, felly mi fasa cael bod yn hi am ddiwrnod yn ateb llawer o fy nghwestiynau!

Hefyd, Amanda Gorman – mi ydw i wrth fy modd efo hi a’i gwaith.

Mae hi wedi cyflawni gymaint a hithau dal yn ifanc. Mae hi’n gymeriad sy’n herio ac yn gwthio ffiniau. Mae hi hefyd wedi gwneud barddoniaeth yn hygyrch i gynulleidfa ehangach.

Y bardd Amanda Gorman yn adrodd ei cherdd yn seremoni urddo Joe Biden yn Arlywydd Unol Daleithiau America yn 2021

Pan fyddwch chi ddim yn ysgrifennu, be fyddwch chi’n hoffi’i wneud i ymlacio?

Mae amser ymlacio yn gallu bod yn brin efo teulu ifanc, ond mae o mor bwysig, ac mae fy ngŵr a finnau’n dda am neilltuo amser i’n gilydd i gael seibiant, gyda’r llall yn mynd â’r plant am dro.

Heblaw am fynd i hel fy mol mewn caffis, dwi’n hoffi mynd drwy fy rhestr wylio ar y teledu a dal i fyny gyda chyfresi realiti Americanaidd fel Selling Sunset, gwylio comedis fel C’mon Midffîld a The Office a rhaglenni fel y Llinell Las ac Ar Brawf.

Mynd am dro yng Nghaernarafon

Beth sydd ar y gweill gennych ar hyn o bryd?

Mi fydd gen i ddwy gerdd newydd yn cael eu cyhoeddi mewn cyfrolau gwahanol ac mi ydw i hefyd yn gweithio ar lyfr i blant ifanc.

Wrth ddarllen i’r plant, mi sylwais gymaint o addasiadau oedd allan yna a’r prinder mewn llyfrau Cymraeg gwreiddiol. Mi es i i Dŷ Newydd ar gwrs ‘Sut i Ysgrifennu i Blant' efo Casia Wiliam llynedd, ac mi oeddwn yn llawn syniadau yn dod oddi yno. Diwrnod arbennig mewn lle ysbrydoledig.