Bryn Jones yn ennill y Fedal Ryddiaith yn yr Eisteddfod

Bryn Jones sydd wedi ennill y Fedal Ryddiaith yn Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam eleni.

Cafodd y fedal ei rhoi eleni am gyfrol o ryddiaith greadigol heb fod dros 40,000 o eiriau ar y testun 'Ffin' neu 'Ffiniau'.

Y beirniaid oedd Aled Lewis Evans, Bethan Mair ac Elin Llwyd Morgan.

Dywedodd Aled Lewis Evans bod y gwaith buddugol yn "gyfrol o lên micro eang ei chynfas, a chelfydd ei chynildeb".

Roedd 16 wedi ymgeisio yn y gystadleuaeth, a dywedodd y beirniaid bod y safon wedi bod yn galonogol.

Pwy ydy'r enillydd?

Cafodd Bryn Jones ei fagu yn Llanberis, ac mae'n ymweld yn gyson â'i deulu agosaf sydd yn dal i fyw yno, ond bellach yn byw ym Mangor.

Cafodd ei addysg yn Ysgol Dolbadarn, Llanberis ac yna Ysgol Brynrefail, Llanrug, ble cafodd ei ddiddordeb mewn llenyddiaeth ei danio gan amryw o athrawon.

Yn 1982 graddiodd yn y Gymraeg o Brifysgol Bangor, a chafodd fudd o fynychu darlithoedd ysgrifennu creadigol dan arweiniad y diweddar Athro Gwyn Thomas.

Cuddliwio ydy enw'r gyfrol gan Bryn Jones

Mae wedi treulio'i yrfa ym myd addysg; cychwynnodd fel athro yn Ysgol Gynradd Llanfawr, Caergybi yn 1983, cyn ei benodi yn Ddirprwy Brifathro Ysgol y Gelli, Caernarfon yn 1989.

Yn 1995 cychwynnodd ei swydd fel Darlithydd Addysg yn y Coleg Normal, yn ddiweddarach, Ysgol Addysg Prifysgol Bangor.

Ymysg ei ddiddordebau eraill mae hel achau a gweithgareddau awyr agored, yn cynnwys cerdded mynyddoedd, beicio, a sgïo. Yn ddiweddar mae wedi ailgydio mewn llenydda, ac yn edrych ymlaen at weld Cuddliwio, ei gyfrol gyntaf o ryddiaith, wedi'i chyhoeddi.

Mae'n dilyn llwyddiant un arall o ddisgyblion Ysgol Brynrefail yn y gystadleuaeth, pan enillodd Eurgain Haf, yn wreiddiol o Benisarwaun, y fedal.

Dywedodd y beirniaid y byddai'r gwaith yn "creu cryn argraff, yn ogystal â bod yn destun cryn drafod"

Ffin/Ffiniau oedd y testun eleni, ac roedd y beirniaid yn teimlo bod yr enillydd yn "llenor medrus sy'n ddifyr a byrlymus a llawn afiaith".

Dywedodd Aled Lewis Evans bod "darnau ohonom i gyd yn y gyfrol hon – gyda chynildeb darnau fel 'Ffotosynthesis'".

"Mae enwau lleoedd a hunaniaeth Gymreig yn amlwg fel thema, ac yn nifer o'r darnau ceir llinellau clo bachog sy'n hoelio'r darnau.

"Dyrchefir bywyd bob dydd ein cymdeithas gyfoes yn y gyfrol, ac emosiynau a gweledigaeth pobl gyffredin.

"Credaf y bydd yn apelio at drwch o ddarllenwyr."

Dywedodd bod Bryn Jones, dan ei ffugenw Trilliw Bach, wedi rhoi "taith fuddiol a chofiadwy gan lenor o fri mewn cyfrol ddychanol a dig ar adegau, ond cyfrol hollol gelfydd a gwreiddiol yr un pryd".

Ychwanegodd Elin Llwyd Morgan bod y gwaith yn "bic-a-mics amheuthun y gellid ei ddarllen yn ei gyfanrwydd neu bicio i mewn ac allan ohono", sy'n cynnwys "hiwmor a beiddgarwch" yn ogystal â "thynerwch a chyffyrddiadau gwirioneddol farddonol hefyd".

"Hyderaf y bydd hon yn gyfrol a fydd yn creu cryn argraff, yn ogystal â bod yn destun cryn drafod."

Dywedodd Bethan Mair nad oes gan yr awdur "ddim ffeuen o ots a yw'n digio nac yn ypsetio wrth dynnu sylw ato'i hunan" a'i gyfrol.

"Efallai na fydd pob darn yn y gyfrol yn apelio at bawb – yn wir, gobeithio y bydd yn gwneud i rai deimlo'n anghysurus iawn – ond mae gan Trilliw Bach weledigaeth o Gymru heddiw y mae'n rhaid ei rhannu.

"Rwyf innau a'm cyd-feirniaid yn gytûn taw hon yw'r gyfrol y bydd pawb yn ei darllen, ei thrafod a'i chloriannu dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf."

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.