'Wythnosau o waith' i adfer hen waliau ar ben Y Gogarth

Dyw ailosod y cerrig yn y bylchau ddim yn fater syml, yn ôl Doug Don

Mae'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn dweud y bydd yn cymryd wythnosau i adfer hen waliau cerrig ar y Gogarth wedi i fandaliaid dynnu cerrig ohonyn nhw.

Dywedodd yr ymddiriedolaeth, sy'n berchen ar y tir yn Llandudno, mai dyma'r ail dro i bobl dargedu'r waliau cerrig sych ac mae angen dros 100 awr o waith i ddadwneud y difrod.

"Rydym yn gwneud be allan ni i adfer y waliau, gan ddechrau ym man y cwymp mwyaf, ond mae'n waith araf," meddai ceidwad yr ymddiriedolaeth ar y Gogarth, Doug Don.

"Mi gymrodd ddiwrnod cyfan dim ond i baratoi un ardal i'r pwynt lle allan ni ddechrau ailadeiladu."

Cafodd cerrig eu tynnu o ganol y walia, gan achosi i rannau o'r wal gwympo

Cafodd y waliau eu codi yn 1874. Maen nhw'n yn dalach na waliau cerrig sych arferol, ac mae calch a thywod wedi eu hychwanegu atyn nhw - cam sy'n gwarchod defaid ar y Gogarth rhag gwyntoedd cryf.

Yn yr achos fandaliaeth diweddaraf, cafodd cerrig eu tynnu o ganol y waliau yn hytrach nag o'r top, gan achosi i rannau o'r wal gwympo.

"Mae'n fandaliaeth ddifeddwl. Ni alla'i feddwl am unrhyw reswm pam fyddai unrhyw un eisiau difrodi wal gerrig," meddai Mr Don.

Mae'n rhaid ailadeiladu rhannau o'r wal o amgylch y tyllau oedd ar ôl wedi i'r fandaliaid symud cerrig

Ychwanegodd: "Yn wahanol i gêm fawr o Jenga, mae siâp anwastad [bylchau yng nghanol y wal] yn golygu na allai'r cerrig gael eu hailosod yn hawdd.

"I ddiogelu'r twll, mae'n rhaid i ni dynnu rhan gyfan o amgylch y darn sydd ar goll.

"Roedd y darnau sydd wedi eu difrodi yn rhai gwreiddiol wedi eu codi yn 1874-5 gan nafis Gwyddelig.

"Mae'r fandaliaid wedi malu rhai o'r cerrig, felly mae bron yn amhosib cael rhai eraill yn eu lle i adfer y waliau fel ag yr oedden nhw."

Mae'n anodd cael cerrig o'r un cyfnod yn lle'r rhai y mae'r fandaliaid wedi eu difrodi