S4C 'ar ei hôl hi' ar lwyfannau digidol, medd cadeirydd

Mae S4C yn llai amlwg ar restrau sianeli Freeview y setiau teledu mwyaf diweddar, medd Rhodri Williams

Mae cadeirydd S4C wedi dweud bod y darlledwr "ar ei hôl hi" o ran cyrraedd cynulleidfaoedd ar lwyfannau digidol.

Yn ei gyfweliad cyntaf ers dod i'r swydd, dywedodd Rhodri Williams fod "wyth mlynedd o drafod" wedi digwydd ynghylch ehangu'r cyrhaeddiad digidol ond bod S4C wedi methu dygymod â'r her.

Fe wnaeth Mr Williams feirniadu'r penderfyniad i roi'r gorau i wasanaeth HD (high definition) fel "camgymeriad strategol enfawr" sydd wedi niweidio amlygrwydd y sianel ar setiau teledu newydd.

Mae'r cadeirydd am gynnal trafodaeth gyhoeddus i ail-ddiffinio pwrpas y sianel.

• S4C i lansio gwasanaeth newyddion digidol

• Amazon yn dangos y dyfodol i S4C

Daeth Rhodri Williams yn gadeirydd bwrdd unedol S4C ar 1 Ebrill wedi misoedd o oedi yn y broses o benodi olynydd i Huw Jones.

Mae'r argyfwng Covid-19 wedi meddiannu sylw'r bwrdd yn ystod ei fisoedd cyntaf.

Mae Mr Williams wedi rhoi clod i raglenni sydd wedi llwyddo i gael eu cynhyrchu er gwaethaf y pandemig, fel Un Bore Mercher a'r gyfres Sgwrs Dan y Lloer.

Ond mae'n awyddus i weithredu strategaeth newydd i ail-ddiffinio pwrpas S4C yn yr oes sydd ohoni.

Gwasanaethau S4C sy'n targedu gwylwyr iau a'r rhai sy'n dysgu Cymraeg

Yn 2012 mi wnaeth y prif weithredwr ar y pryd, Ian Jones ddatgan ei fwriad i S4C fod ar gael pryd bynnag a lle bynnag mae'r gynulleidfa'n dymuno.

Ond dywedodd Mr Williams: "Falle bod wyth mlynedd o drafod wedi digwydd, ond does dim wyth mlynedd o weithgaredd wedi digwydd.

"Dwi'n credu bod S4C ar ei hôl hi o ran darpariaeth digidol, a wedi methu - mewn ffordd - â dygymod â'r her o benderfynu pa fath o wasanaethau mae'n bosibl eu darparu nhw ar y sgrîn deledu traddodiadol, a pha wasanaethau sydd yn well yn cael eu darparu ar lwyfannau digidol gwahanol."

Comisiynu 'er mwyn llenwi slot'

Degawd ers toriad sylweddol i gyllideb S4C, mae Rhodri Williams yn dweud bod angen delio â realiti'r sefyllfa ariannol.

"Allwch chi ddim fod yn bopeth i bawb," meddai.

Mae rheolwyr S4C wedi gofod ymateb i doriadau mawr yng nghyllideb y sianel

"Fe gollodd S4C dros draean o'u hariannu yn 2010 ac ers hynny wedi parhau i lenwi'r holl oriau - gan gomisiynu cynnwys oedd yn cael ei gomisiynu er mwyn llenwi slot yn hytrach am bod rywun am ei weld e, ac am lenwi'r amserlen gyda nifer helaeth o ail-ddarllediadau o'r archif.

"A rhai ohonyn nhw ddim yn rhaglenni llwyddiannus iawn pan gaethon nhw eu darlledu y troeon cyntaf yn y 90au."

• Undeb yr NUJ yn poeni am ddyfodol ariannu S4C

• S4C 'ddim angen rhagor o arian' yn ôl adroddiad

Cytuno ar bwrpas yn 'fater o frys'

Mae Mr Williams wedi dechrau trafod pwrpas S4C gyda rheolwyr ac aelodau bwrdd y darlledwr, ac mae'n awyddus i ehangu'r drafodaeth i gynnwys y sector cynhyrchu a'r cyhoedd.

"Ar ddiwedd y dydd, mae'n rhaid penderfynu ar ein pwrpas ni," dywedodd.

"I fi, fel rhywun fuodd yn chwarae rhan yn yr ymgyrch i sefydlu S4C, y pwrpas yn glir yw i fod yn rhan o'r ymdrech honno i hyrwyddo y defnydd o'r iaith Gymraeg. Dwi'n credu allwn ni fod yn glir am hynny, ac yna penderfynu beth yw'r ffordd orau o wneud e.

"Yr her dwi wedi cyflwyno i'n hunan ac i'r bwrdd yw gofyn: pe bai S4C yn cael ei sefydlu heddiw, pa fath o wasanaeth fyddwn ni'n cael? Dwi ddim yn credu taw'r un presennol fydde fe.

"Mae e'n fater o frys. Wrth gwrs dyw pethau yn y byd yma ddim yn newid dros nos, ond yn sicr erbyn Ebrill 2022 mae'n rhaid ein bod ni wedi trawsnewid natur y gwasanaeth hwn i sicrhau fod e'n un hyfyw a chredadwy ar gyfer y dyfodol."

S4C, nid Channel 4, sydd ym mhedwerydd slot rhestrau sianeli rhai platfformau - ond nid dyna'r achos ar setiau teledu mwy diweddar

Teuluoedd lle nad yw pob aelod o'r tŷ yn siarad Cymraeg ydy un elfen o gymdeithas mae am ddenu i wylio cynnwys S4C.

Ond mae'n derbyn bod camgymeriadau'r gorffennol yn gwneud y dasg yn anoddach.

"Dyn ni ddim bob amser wedi helpu ein gilydd," meddai Mr Williams. "Roedd gan S4C wasanaeth diffiniad uchel [HD]. Penderfynwyd rhoi'r gorau i hwnna.

"Ac o ganlyniad, bellach, os ydych yn edrych ar eich canllaw rhaglenni electronig ar eich teledu yn yr adran diffiniad uchel, welwch chi taw Channel 4 sydd yn meddiannu'r slot 104 [ar Freeview].

"Nawr, does dim setiau teledu diffiniad cyffredin ar gael rhagor. Dim ond diffiniad uchel, a 4K ac 8K. Dyna lle mae'r dyfodol.

"Ond eto, roedd rhoi'r gorau i hwnna yn fy marn i yn gamgymeriad strategol enfawr ac wrth i'r byd symud tuag at wasanaethau o safon technegol gwell, mae'n rhaid bod S4C yn rhan o'r mix yna.

"A fyddwn i yn ymgyrchu yn galed i sicrhau ein bod ni yn parhau gydag amlygrwydd ar setiau teledu clyfar, a hefyd bod ein cynnwys ni i'w weld ar wefannau o bob math, a gwasanaethau cymdeithasol ar y we, fel bod pobl yn ffeindio fe'n rhwydd i ddod at cynnwys Cymraeg yn hytrach na gorfod chwilio amdano fe."

Catherine Ayers yn y gyfres ddrama Cyswllt, ble bu'r cast yn ffilmio'u hunain ym misoedd cyntaf y pandemig

'Sawl syniad newydd, cyffrous'

Mae'r diwydiant cynhyrchu annibynnol eisoes yn darparu cynnwys i S4C sydd yn ymddangos ar lwyfannau digidol.

Dywedodd prif weithredwr cwmni cynhyrchu Rondo a chadeirydd Teledwyr Annibynnol Cymru, Gareth Williams, fod y sector yn barod i ymateb i her y cadeirydd newydd.

"Efallai roedd yna gyfnod lle oedd pobl yn meddwl bod cynnwys ar-lein yn eilradd ac yn dod ar ôl meddwl am syniadau oedd yn gweithio ar y sianel linol yn gyntaf," meddai.

"Mae'r byd wedi newid yn gyfan gwbl, ac ry'n ni'n gweld sawl enghraifft o syniadau newydd, cyffrous yn ymddangos falle sydd ddim yn mynd i eistedd a byw am y tro cyntaf ar y sianel linol ond efallai sydd yn mynd i ymddangos ar blatfform arall.

"Achos beth ry'n ni yn gweld yw bod cynulleidfaoedd yn ymateb i gynnwys da, a mae nhw yn ffeindio'r cynnwys ar amryw blatfformau."