Gething: Rhaglen frechu'n 'megis cychwyn' yng Nghymru

Megis "ar gychwyn" y mae'r rhaglen frechu rhag Covid yng Nghymru ac mae'r cyfraddau brechu ar gynnydd, medd y Gweinidog Iechyd, Vaughan Gething.

Mae rhai gwleidyddion wedi mynegi pryder dros gyflymder gweithredu'r rhaglen frechu yng Nghymru.

Yn ôl ffigyrau cychwynnol nifer y bobl sydd wedi derbyn y brechiad Pfizer-BioNTech, mae cyfraddau Cymru ychydig yn i nag yng ngweddill y DU.

Dywedodd Mr Gething fod "gwahaniaethau bach rhwng gwledydd" yn debygol.

Data 'dros dro'

"Mae yna gymariaethau, yn naturiol, o ran nifer y brechiadau ym mhedair gwlad y DU," meddai mewn datganiad gweinidogol i Aelodau'r Senedd.

"Tra'n cydnabod bod y data'n awgrymu bod gwledydd eraill ar y blaen o'i gymharu â ni, dylid ystyried y data cenedlaethol sy'n cael ei gyhoeddi yn y cyfnod cynnar iawn yma fel data dros dro, ac yn gipolwg ar weithgaredd sy'n parhau."

Ychwanegodd y bydd yna "oedi" o ran cofnodi data, a bod ffactorau lleol yn cael effaith.

"Er enghraifft, nid oedd canolfan frechu yn [ardal] Caerdydd a'r Fro yn gallu gweithredu am ddeuddydd oherwydd achosion yn gysylltiedig â'r safle," meddai.

Mae dros 35,000 o bobl wedi derbyn y brechlyn Pfizer-BioNTech yng Nghymru hyd yn hyn, gan gynnwys gweithwyr iechyd sy'n gweithio yng Nghymru ond yn byw dros y ffin yn Lloegr.

Cafodd bron i 13,000 o'r brechiadau hyn eu rhoi yn yr wythnos ddiwethaf.

Roedd nifer y brechiadau yng Nghymru hyd at 27 Rhagfyr yn gyfystyr â 1.12% o boblogaeth Cymru.

Mae hynny'n cymharu â 1.4% o'r boblogaeth yn Lloegr, 1.7%, yn Yr Alban a 1.6% yng Ngogledd Iwerddon.

'Dryswch' ers y brechiadau cyntaf

Mynegodd llefarydd iechyd y Ceidwadwyr Cymreig, Andrew RT Davies bryderon ynghylch y trefniadau yng Nghymru ddydd Iau.

"Dair wythnos yn ôl, cafodd y brechiad Covid-19 cyntaf ei roi yng Nghymru, ac ers hynny, yn anffodus, rydym wedi gweld dryswch a gobaith yn pylu," dywedodd.

"Roedd llawer o bobl dros 80 yng Nghymru'n daer aros am apwyntiad i chwarae eu rhan a chael y brechiad," meddai, "ond fel y gwnaethon ni ddysgu'n gyflym, bydd yn rhaid iddyn nhw aros yn hirach."

Ond mae Vaughan Gethin yn mynnu bod y cyfraddau brechu dyddiol yn "cynyddu ar draws Cymru".

Rhoi brechiadau'n effeithiol ac yn ddiogel yw'r flaenoriaeth, medd Vaughan Gething

"O edrych ymlaen, mae'r holl fyrddau iechyd yn paratoi ar gyfer ehangu capasiti'n sylweddol o ddechrau Ionawr," meddai.

Ychwanegodd y bydd y brechlyn Oxford-AstraZeneca, a gafodd ei gymeradwyo'r wythnos hon, ar gael yn rhai o feddygfeydd Cymru o ddydd Llun.

"Dyma fegis dechrau'r hyn fydd yn rhaglen dros sawl mis," meddai.

"Tra bo'r brys a'r flaenoriaeth angenrheidiol yn glir i ni oll, rhaid inni hefyd cael rhywfaint o amynedd a gadael i'r GIG wneud yr hyn mae'n ei wneud cystal.

"Y canolbwynt i mi ac i'r GIG yw gweithredu'r rhaglen frechu'n gyflym ond hefyd yn effeithiol, yn ddiogel ac yn deg."

Mae Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau y bydd yn dilyn cyngor diweddaraf arbenigwyr meddygol ynghylch cyflwyno bwlch o 12 wythnos rhwng dau ddos o'r ddau frechlyn sydd wedi'u cymeradwyo hyd yn hyn.

Mae pedwar prif swyddog meddygol y DU yn cefnogi'r cyngor, sy'n awgrymu canolbwyntio ar roi dos cyntaf i bobl yn y grwpiau risg uchel.

"Bydd yn sicrhau bod mwy o bobl risg uchel yn cael gwarchodaeth brechlyn yn yr wythnosau a'r misoedd nesaf, gan leihau marwolaethau a dechrau lleihau'r pwysau ar ein GIG" meddai Mr Gething.

Mae Plaid Cymru wedi galw ar Lywodraeth Cymru i ofyn i Lywodraeth y DU i gyhoeddi'r dystiolaeth o blaid cynyddu'r cyfnod rhwng dau ddos o'r brechlyn Pfizer-BioNTech.

Mewn llythyr at Mr Gething, dywedodd llefarydd iechyd y blaid, Rhun ap Iorwerth bod y "newid dirybudd" yn symudiad "sylweddol" o'r canllawiau blaenorol.

Ychwanegodd bod yna "bryderon gwirioneddol" y gallai bwlch hirach rhwng y ddau ddos "leihau'n effeithlondeb y brechiad yn sylweddol".