'Dylai gweinidogion roi arweiniad' ar fygydau ysgol

Mae'r Athro John Watkins yn galw am fwy o arweiniad gan weinidogion

Nid penaethiaid a swyddogion cyngor ddylai benderfynu ar y rheolau ar orchuddion wyneb mewn ysgolion, yn ôl arbenigwr iechyd cyhoeddus.

Dywedodd yr Athro John Watkins, epidemiolegydd blaenllaw, y dylai gweinidogion gynnig mwy o arweiniad wrth benderfynu os oes angen i ddisgyblion wisgo mygydau.

Ar hyn o bryd mae angen gwisgo gorchudd wyneb mewn ystafelloedd dosbarth a choridorau ysgolion uwchradd, ond mae disgwyl i benderfyniadau ar fesurau Covid gael eu gwneud ar lefel lleol erbyn diwedd mis Chwefror.

Yn ôl Llywodraeth Cymru, mae ysgolion yn cael cefnogaeth gan swyddogion iechyd cyhoeddus i sicrhau bod y mesurau'n "briodol" ac yn seiliedig ar dystiolaeth.

• Rhyddid i ysgolion benderfynu mesurau Covid

• Llywodraeth Cymru i adolygu rheolau Covid yn wythnosol

Yn gynharach yn yr wythnos, dywedodd y Gweinidog Addysg Jeremy Miles bod canllawiau ar orchuddion wyneb yn annhebygol o newid tan ar ôl hanner tymor fis Chwefror.

Mis diwethaf cafodd ysgolion gyfarwyddyd gan weinidogion i fabwysiadu mesurau llymach o ganlyniad i fygythiad amrywiolyn Omicron.

Mae'r canllawiau ar fygydau'n anhebygol o newid cyn hanner tymor, dywedodd y Gweinidog Addysg Jeremy Miles

Roedd yna ganllaw eisoes yn gofyn i ddisgyblion uwchradd wisgo gorchuddion wyneb mewn ystafelloedd dosbarth.

Ond dywedodd Mr Miles y byddai adolygiad nesaf Llywodraeth Cymru o fesurau Covid ar 10 Chwefror yn cadarnhau, os yw'r dystiolaeth yn caniatáu, y bydd penderfyniadau ar fesurau yn cael eu gwneud unwaith eto gan ysgolion ac awdurdodau lleol - gan ddychwelyd i'r system yn yr hydref.

'Yr un peth i bawb'

Fe wnaeth holl ysgolion Cymru ailagor fis Ionawr ond ychydig yn hwyrach na'r disgwyl yn sgil Omicron

Dywedodd yr Athro Watkins o Brifysgol Caerdydd y dylai'r polisi ar orchuddion wyneb fod ar sail y dystiolaeth wyddonol ac yn "benderfyniad canolog".

Rhybuddiodd am sefyllfa lle "mewn tref benodol gallech gael dwy ysgol a gallai'r ysgolion gael polisïau gwahanol wedi'u datblygu gan brifathrawon gyda safbwyntiau gwahanol".

Dywedodd na ddylid ei "adael i benaethiaid ysgolion lleol a swyddogion llywodraeth leol sydd ddim efallai yn yr un sefyllfa i werthuso'r dystiolaeth".

"Dylai'r penderfyniad polisi ddod gan Lywodraeth Cymru a dylai fod yr un peth i bawb", ychwanegodd.

'Galluogi dysgu wyneb yn wyneb i barhau'

Mae gofyn i ysgolion benderfynu ar eu rheolau yn galluogi iddynt adlewyrchu "risgiau lleol," meddai'r Llywodraeth

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru mai'r flaenoriaeth yw sicrhau bod dysgu wyneb yn wyneb yn parhau mewn ysgolion yn y ffordd fwyaf diogel posib.

"Mae'r cyngor i wisgo gorchuddion wyneb mewn rhai lleoliadau ysgol yn un o nifer o fesurau i alluogi dysgu wyneb yn wyneb i barhau," meddai.

"Os yw'r dystiolaeth yn cefnogi dychwelyd i benderfyniadau lleol gan ddefnyddio Fframwaith Covid ar gyfer Ysgolion, yn dilyn yr adolygiad tair wythnos o reoliadau Coronafeirws ar 10 Chwefror, gofynnir i ysgolion wneud hynny ar ôl hanner tymor.

"Mae'r Fframwaith cenedlaethol yn galluogi ysgolion i deilwra ymyriadau i adlewyrchu risgiau ac amgylchiadau lleol. Caiff ysgolion eu cefnogi gan swyddogion iechyd cyhoeddus ac awdurdodau lleol i sicrhau bod y mesurau'n briodol ac yn seiliedig ar dystiolaeth. Mae'r Fframwaith hefyd yn cynnwys mesurau craidd a ddylai fod ar waith, waeth beth fo lefel y risg."

"Gallai niwed o'r cyfyngiadau fod yn sylweddol," medd yr Athro Watkins

Yn Lloegr, mae Llywodraeth y DU wedi dweud nad oes angen i ddisgyblion wisgo gorchuddion wyneb mwyach ond mae rhai ysgolion yn dweud bod dal angen eu gwisgo.

Mae staff a disgyblion hŷn yn yr Alban a Gogledd Iwerddon yn parhau i orfod eu gwisgo.

Dywedodd yr Athro Watkins bod yna darfu mawr wedi bod i addysg dros y ddwy flynedd ddiwethaf achos Covid-19.

"Mae'r risgiau'n eithaf isel ond gallai niwed o'r cyfyngiadau fod yn sylweddol," meddai.