Teulu Michael O'Leary: Anodd bob dydd wedi llofruddiaeth

Ni ddaeth yr heddlu o hyd i gorff Michael O'Leary o Nantgaredig

"Does dim un dydd nad yw marwolaeth fy mrawd yn mynd trwy'n meddwl ni."

I chwaer y diweddar Michael O'Leary o Nantgaredig ger Caerfyrddin, "mae'n anodd bob dydd, ni just yn gorfod cymryd un dydd ar y tro a cario mlaen fel bydde'n brawd ni ishe ni neud".

Yn Hydref 2020 carcharwyd Andrew Jones am oes am lofruddio Mr O'Leary wedi iddo ddod i wybod am berthynas rhyngddo a'i wraig.

Daw sylwadau Lesley Rees ar drothwy digwyddiad yn Aberystwyth i nodi effaith llofruddiaethau ar deuluoedd, ac wrth i'r Angel Cyllyll adael y dre - mae'r cerflun wedi bod ynghanol y dref ers ddechrau'r mis.

Iddi hi mae'n hanfodol bwysig nodi effaith llofruddiaeth neu ddynladdiad ar deuluoedd, ac mae hi a'r teulu wedi elwa o gymorth ac yn cynorthwyo elusen SAMM (Support after Murder and Manslaughter).

Mae Ms Rees wedi cymhwyso i weithio gyda SAMM ac mae'n gallu cynnig cymorth yn Gymraeg.

'Doedd neb yn deall'

Wrth siarad ar Dros Frecwast fore Mawrth dywedodd Ms Rees: "Mae'r ymgyrch yma'n bwysig dwi'n meddwl, i egluro i bobl yr effaith mae'n gael ar deuluoedd...

"Mae'r sefydliad i fi'n helpu wedi helpu ni llawer, achos mae pawb sy'n gwirfoddoli gyda nhw wedi dioddef o golli rhywun trwy lofruddiaeth neu ddynladdiad.

"Mae'n bwysig dwi'n credu rhoi'r neges allan ei fod e'n effeithio arnon ni am weddill ein hoes.

"Ar ôl y digwyddiad, gawson ni gymorth gyda victim support a tra bo' nhw'n bobl hyfryd doedd neb yn deall fel o'n ni'n teimlo."

Wedi marwolaeth ei brawd, mae Lesley Rees yn dweud bod siarad ag eraill sydd wedi profi'r un peth wedi helpu

"Ffeindion ni SAMM, ac ro'n ni'n cael cefnogaeth un-i-un ar y ffôn ac roedd gyda nhw hefyd pop-up cafes bob nos Fawrth i fenywod a bob nos Fercher i ddynion.

"O'dd e'n neis gallu siarad â pobl oedd wedi bod drwyddo'r profiad ac yn gwybod yn gwmws sut o'n ni'n teimlo. O'n i'n teimlo wedyn bod beth o'n i'n deimlo yn normal yn ein sefyllfa ni - bo' ni ddim yn colli'n pen.

"Maen nhw hefyd yn gwneud penwythnosau i bobl... yn Crewe. Roedd hwnna'n anhygoel. O'n ni ddim yn gwybod beth i'w ddisgwyl - es i a'n chwaer-yng-nghyfraith lan bythefnos yn ôl.

"O'n ni'n nerfus iawn, ond 'aethon nhw ni i deimlo mor gartrefol.

"Erbyn diwedd y penwythnos, 'nethon ni ffrindiau gyda teulu bach arall, a pawb yn deall yn gwmws fel o'n ni'n teimlo - o'ch chi'n gallu chwerthin gyda nhw a llefen gyda nhw, a just bod yn chi'ch hunan."

'Anodd bob dydd'

Ychwanegodd bod cymorth o'r fath yn hanfodol gan bod modd rhannu'r baich gyda rhywun sy'n deall.

"Mae'r cymunedau wedi bod yn arbennig o dda - yn enwedig teulu Nant [Nangaredig] fel maen nhw'n galw'u hunain, a'r clwb rygbi'n anhygoel, chi'n gwybod," meddai.

"Ond mae pawb yn meddwl bo' ni'n cario mlaen gyda bywyd a bod popeth yn normal. Ond mae hwn yn cefn ein meddylie ni bob dydd.

"Does dim un dydd dyw e ddim yn mynd trwy'n meddwl ni, beth ddigwyddodd, ac atebion dy'n ni ddim yn gwybod hyd yn hyn, a sai'n credu fyddwn ni byth yn gwybod.

"Mae'n anodd bob dydd, ni just yn gorfod cymryd un dydd ar y tro a cario mlaen fel bydde'n brawd ni ishe i ni neud.

"Tra bod y gymuned yn hyfryd, mae'n anodd, ac mae'n haws siarad gyda rhywun sy'n gwybod shwd y'n ni'n teimlo."

Cafodd yr Angel Cyllyll ei greu gyda 100,000 o gyllyll

Wrth i'r Angel Cyllyll ffarwelio ag Aberystwyth dywedodd Dafydd Llywelyn, Comisiynydd Heddlu a Throsedd Dyfed Powys: "Mae 'di bod yn ffocws, yn gyfle i godi ymwybyddiaeth am drais o bob math.

"Mae Lesley yn sôn am ei phrofiadau hi, sy'n rhai unigryw iawn pan y'n ni'n sôn am lofruddiaeth.

"Mae'n werth i ni ddatgan ein diolch ni i Lesley a'r gwaith mae hi wedi ei wneud gyda'r elusen.

"Mae hi nawr wedi cymhwyso ar lefel personol fel mentor, a nawr yn medru rhoi'r cymorth hwnnw yn yr iaith Gymraeg sy'n rhywbeth unigryw."

Daeth yr heddlu o hyd i ddarn o gorff Mr O'Leary mewn hen gasgen olew ar fferm Andrew Jones

"Dwi wedi bod yn cydweithio gyda'r teulu er mwyn codi ymwybyddiaeth a gwella'r gwasanaeth sydd i unigolion ar ôl y digwyddiadau erchyll hyn sy'n digwydd.

"Achos, dim ond hyn a hyn fydd y swyddogion heddlu'n gallu gwneud, felly bydd rhaid cydweithio gydag elusennau fel SAMM ac eraill i sicrhau ein bod ni'n rhoi'r gwasanaeth cyson hwnnw i ddioddefwyr.

"Mae dioddefwyr yn derm eang iawn - mae'n cynnwys y teulu, a hefyd yr ymateb yn y gymuned, sydd wedi bod yn weladwy iawn yn Nantgaredig yn benodol," ychwanegodd Mr Llywelyn.

Yn ystod y digwyddiad yn Aberystwyth bydd yr actor Julian Lewis Jones yn darllen cerdd.

Ychwanegodd Lesley Rees: "Fi'n ddiolchgar iawn i Julian, oedd yn ffrind mawr i'm mrawd, ac mae e wedi cytuno i ddod i ddarllen darn o farddoniaeth mae un o'r gwirfoddolwyr wedi ei ysgrifennu, a ni wedi ei gyfieithu i'r Gymraeg, so bydd Julian yn ei ddarllen e yn Gymraeg a Saesneg."