Pris morgeisi: 'Anochel y bydd pethau'n mynd yn dynnach'

Mae Julie Richards yn awyddus i brynu tŷ wedi 10 mlynedd o rentu ym Mhontypridd

"Dwi just ddim yn gwybod beth i'w wneud. Dwi wedi bod yn aros ac yn aros, ac yn gobeithio bod pethau yn mynd i wella."

Mae Julie Richards yn awyddus i brynu tŷ wedi 10 mlynedd o rentu ym Mhontypridd.

Yn fam sengl ac yn ei 50au, ei chynllun oedd ail-ymuno â'r farchnad dai eleni.

Ond ar ôl gweld prisiau tai yn cynyddu'n aruthrol ers cyfnod Covid, mae cynnydd yng nghostau benthyg bellach yn rhwystro gwireddu'r freuddwyd.

• Costau byw: Sut i leihau biliau nwy a thrydan?

"Dwi wedi bod yn meddwl dros y flwyddyn ddiwethaf am brynu tŷ," meddai. "Dwi eisiau rhywbeth sefydlog."

Gyda merch yn ei harddegau fydd yn mynd i'r coleg ymhen dwy flynedd mae Julie yn barod i adael tŷ tri llofft yng nghanol Pontypridd a symud i gartref newydd sy'n llai o faint.

Ond ar adeg pan mae Julie yn barod i ymrwymo'n ariannol i brynu tŷ, mae'r gost o gael morgais yn debyg o fod yn uwch nag ar unrhyw adeg ers argyfwng ariannol 2008.

Rhent yn codi hefyd?

Yn ôl ffigyrau'r gwasanaeth data ariannol Moneyfacts, mae costau benthyg wedi bron â threblu ers y flwyddyn ddiwethaf.

Mae cyfraddau llog wedi codi'n sylweddol ers Hydref 2021

Ym mis Hydref 2021, roedd hi'n bosib cael cyfradd llog gwerth 2.25% ar gyfer cytundeb dwy flynedd (fixed-rate deal), a'r gyfradd ar gyfer cyfnod o bum mlynedd oedd 2.55%.

Ond erbyn 6 Hydref 2022 roedd y cyfraddau llog wedi cynyddu i 6.11% am ddwy flynedd, a 6.02% ar gyfer pum mlynedd.

• 'Erioed wedi teimlo mor isel' nag wrth drio cael tŷ rhent

• Dewisiadau anodd wrth i chwyddiant gyrraedd 10.1%

Mae'r cynnydd yn destun pryder i Julie Richards a'r miliynau o bobl eraill sydd am drefnu morgais newydd.

Ac mae Julie yn poeni y bydd landlordiaid yn gofyn am fwy o rent, wrth i'w costau benthyg nhw gynyddu hefyd.

Dywedodd Julie: "Dwi just ddim yn gwybod beth i'w wneud, dwi ddim reallyeisiau bod yn talu morgais rhywun arall. Hefyd efallai bydd y rent yn mynd i fyny oherwydd y cyfraddau yn codi.

"Felly dwi mewn sefyllfa anodd iawn, a just ddim yn gwybod ble fyddai mewn mis, neu mewn pum mis."

'Mwy yn mynd i drafferthion'

Mae pennaeth un cymdeithas adeiladu wedi rhybuddio y bydd mwy o fenthycwyr yn mynd i drafferthion ariannol wrth i gyfraddau llog gynyddu.

Dywedodd Will Carroll, pennaeth Monmouthshire Building Society, y bydd "pethau'n mynd yn dynnach" wrth i gostau benthyg godi.

Roedd y gymdeithas adeiladu yn un o nifer i dynnu rhai morgeisi a chyfraddau sefydlog o'r farchnad yn sgil cyhoeddi cyllideb fechan Llywodraeth y DU.

Mae Will Carroll o'r Monmouthshire Building Society yn rhagweld amser caled ond yn gobeithio na fydd y sefyllfa yn rhy ddifrifol

Ychwanegodd Mr Carroll fod ei staff eisoes yn helpu'r rhai sy'n pryderu am gynnydd i'w costau ad-dalu, a'r rheiny sy'n rhagweld y bydd costau yn cynyddu pan fydd eu cytundebau presennol yn dod i ben.

"Rwy'n meddwl ei bod yn anochel, gydag argyfwng costau byw a chostau'n cynyddu'n gyffredinol, y bydd pethau'n mynd yn dynnach.

"Ond fel benthyciwr cyfrifol, pan fyddwn yn cytuno morgais rydym yn cymryd i ystyriaeth cynnydd mewn cyfraddau llog yn y dyfodol ar allu unigolyn i dalu. Felly mae'r elfen honno o ddiogelwch o fewn eu taliadau morgais, pan maen nhw'n cael y morgais i ddechrau.

"Felly er ein bod ni'n disgwyl cynnydd yn yr aelodau hynny sy'n profi anawsterau ariannol, rydyn ni'n gobeithio na fydd yn rhy ddifrifol ac y gallwn ymdopi nes efallai y bydd pethau'n dychwelyd i sefyllfa mwy arferol."

Er gwaethaf yr ansicrwydd, mae Julie Richards yn dweud ei bod yn hyderus ac mi fydd hi'n cadw llygaid barcud ar y farchnad wrth i forgeisi ddechrau ail-ymddangos.

"Dwi'n berson positif ar y cyfan, felly dwi'n obeithiol," meddai.