Newid i'r cynllun i gwtogi ASau Cymru yn San Steffan

Bydd Lloegr yn cael 10 AS yn rhagor tra bod Cymru yn colli wyth fel rhan o'r cynlluniau newydd

Bydd gan etholwyr un cyfle olaf i roi eu barn wrth i gomisiynwyr adolygu'r cynlluniau i ostwng nifer y seddi Cymreig yn San Steffan o 40 i 32.

Mae map diweddaraf y Comisiwn Ffiniau i Gymru wedi newid y cynlluniau gwreiddiol - mae'r newidiadau yn effeithio'n bennaf ar Y Barri a Chaerdydd ac mae newidiadau hefyd i fap gogledd Cymru.

Bydd yr ymgynghoriad yn dod i ben ymhen pedair wythnos.

Daw'r cynlluniau newydd wedi 1,300 o ymatebion i'r cynlluniau gwreiddiol. Bydd y cynigion terfynol yn cael eu cyflwyno i'r llywodraeth yng Ngorffennaf 2023.

Os fydd y newidiadau yn mynd yn eu blaen bydd y map newydd yn cael ei ddefnyddio i gynllunio etholaethau'r Senedd.

Mae'r cynlluniau i newid ffiniau seddi San Steffan yn deillio o'r cyfnod pan oedd David Cameron yn brif weinidog ddegawd yn ôl.

Mae rheolau newydd San Steffan yn gorchymyn y dylai pob etholaeth sy'n cael ei nodi gan y Comisiwn Ffiniau gynnwys rhwng 69,724 a 77,062 o bleidleiswyr cofrestredig.

Dywed Llywodraeth y DU y bydd hyn yn sicrhau bod pobl o bob rhan o'r DU yn cael eu cynrychioli'n gyfartal yn San Steffan.

O ganlyniad bydd Lloegr yn cael 10 AS yn rhagor tra bod Cymru yn colli wyth Aelod Seneddol - hynny gan bod etholaethau Cymru ar gyfartaledd yn llai na rhai Lloegr.

Bydd pob etholaeth yn newid rywfaint heblaw am etholaeth Ynys Môn sydd wedi'i gwarchod - fydd enw'r etholaeth na'i ffiniau ddim yn newid.

Y newidiadau sy'n cael eu hargymell

Bydd ffiniau 22 etholaeth yn newid ers y cynlluniau gwreiddiol.

Yn y gogledd bydd dinas Bangor yn cael ei chynnwys yn etholaeth Bangor Aberconwy - yn hytrach na'i gwahanu ar draws dwy etholaeth.

Fe fyddai etholaeth Gorllewin Clwyd yn cynnwys rhannau o Delyn, Dyffryn Clwyd a Gorllewin Clwyd, gan gynnwys Rhuthun.

Bydd y cynigion ar gyfer etholaeth Alyn a Dyfrdwy yn cael eu newid i gynnwys Y Fflint ac mae newidiadau hefyd i ffiniau Wrecsam.

Bydd tre'r Barri yn parhau i fod yn etholaeth Bro Morgannwg o dan y cynlluniau diweddaraf

Bydd tre'r Barri yn parhau i fod yn etholaeth Bro Morgannwg - yn wreiddiol roedd yna gynnig i gael etholaeth Y Barri, De Caerdydd a Phenarth.

Mae'r cynlluniau ar gyfer Caerdydd hefyd wedi'u hadolygu. Yn lle etholaeth Canol Caerdydd bydd etholaeth ardal Dwyrain Caerdydd yn cynnwys Trowbridge a bydd Cathays yn ymuno â De Caerdydd a Phenarth.

Bydd etholaeth Pen-y-bont yn newid i gynnwys canol tre Pen-y-bont yn gyfan - yn wreiddiol roedd hi wedi'i rhannu ar draws dwy etholaeth.

Mae'r cynlluniau newydd hefyd yn ailedrych ar orllewin Casnewydd.

Yn lle etholaeth Gorllewin Casnewydd a Chaerffili mae cynlluniau bellach ar gyfer etholaeth Gorllewin Casnewydd ac Islwyn.

Yn ôl y comisiwn fe fyddai cysylltiadau lleol a theithio yn uno yr etholaeth newydd - fe fyddai Caerffili yn etholaeth ar ei phen ei hun ond yn cynnwys rhai wardiau sydd ar hyn o bryd yn Islwyn.

Yn y cynlluniau newydd mae dinas Bangor mewn un etholaeth - roedd hi mewn dwy yn y cynlluniau gwreiddiol

Mae'r newidiadau eraill yn cynnwys adolygu ffiniau yng Nghaerfyrddin, Canol a De Sir Benfro, Ceredigion Preseli ac Aberafan Porthcawl.

Mae enwau naw etholaeth wedi'u newid.

Mae'r comisiynwyr yn cynnig newid sedd Brycheiniog a Maesyfed i Brycheiniog, Maesyfed a Chwm Tawe fel bod ardaloedd tebyg gyda'i gilydd.

'Hurt'

Mae'r cynlluniau i ostwng y nifer o gynrychiolwyr yn San Steffan wedi bod yn ddadleuol am gryn amser.

Mae Plaid Cymru wedi beirniadu'r cynnig i gynnwys Cwm Tawe gydag ardaloedd mwy gwledig.

Dywedodd llefarydd: "Mae'r penderfyniad yn San Steffan i ostwng y nifer o etholaethau wedi bod yn broses anodd i'r Comisiwn Ffiniau ac ry'n yn diolch iddyn nhw am eu gwaith.

"Dyw uno cymunedau ôl-ddiwydiannol fe Cwm Tawe gydag ardaloedd gwledig ym Mrycheiniog a Maesyfed ddim yn gwneud dim synnwyr - ac mae'n dangos pa mor hurt yw cynlluniau San Steffan."

Dywedodd Dirprwy Gadeirydd y Comisiwn, Mrs Justice Jefford, eu bod wedi derbyn 1,367 o ymatebion ysgrifenedig ac 81 o rai llafar i'r cynlluniau gwreiddiol.

"O ganlyniad mae'r Comisiwn wedi adolygu'r cynlluniau gwreiddiol. Mae yna newidiadau, rhai ohonynt yn arwyddocaol, i 22 o'r 32 etholaeth arfaethedig."

'Cyfleoedd cyffrous'

Dywedodd llefarydd ar ran Democratiaid Rhyddfrydol Cymru: "Er ei bod yn parhau i fod yn aneglur a fydd y ffiniau newydd yn eu lle erbyn yr Etholiad Cyffredinol ai peidio, rydym eisoes yn rhoi mecanweithiau ar waith i'n hymgeiswyr gael eu dewis i frwydro yn yr etholaethau newydd hyn.

"Bydd newidiadau mor fawr i fap etholiadol Cymru yn ddieithriad yn arwain at heriau i bob plaid wleidyddol, ond maen nhw hefyd yn rhoi rhai cyfleoedd cyffrous i Ddemocratiaid Rhyddfrydol Cymru".