Gwasanaeth Iechyd 75: Sut mae paratoi arweinwyr y dyfodol?

Fe allai Gwasanaeth Iechyd am ddim i bawb oroesi - ond mae'n rhaid wynebu sawl her fawr, yn ôl gweithwyr iechyd. 

Mae buddsoddi mewn arweinwyr cryf at y dyfodol yn hanfodol os yw'r gwasanaeth am adfer ei hun wedi effeithiau Covid, medden nhw.

Mae BBC Cymru wedi cael mynediad unigryw at raglen arbennig sydd wedi'i chynllunio i herio doctoriaid, nyrsys a rheolwyr.

Cafodd y cynllun, dan arweinyddiaeth Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro, ei ysbrydoli gan ymateb staff i argyfwng y pandemig.

"Mae'r heriau sy'n ein hwynebu yn fwy cymhleth ac mae angen gwahanol mathau o arweinyddiaeth," meddai Dr Jonathon Gray, Cyfarwyddwr Gwelliant ac Arloesedd, Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro ac arweinydd cynllun 'Climb'.

"Does dim amser gwell na 75ed blwyddyn y Gwasanaeth Iechyd i fod yn buddsoddi a thyfu'r arweinwyr ifanc a fydd yn cynllunio Gwasanaeth Iechyd y dyfodol."

Mae'r cwrs yn cynnwys delio gyda sefyllfaoedd o argyfwng

Bwriad y cwrs yw hyfforddi arweinwyr y dyfodol yn y Gwasanaeth Iechyd

Cyfres o weithdai yw prif sylfaen y cwrs 10 mis, ac mae'n cynnwys digwyddiad tri niwrnod gyda thasgau megis cydlynu'r ymateb i argyfwng, achub pobl o adeiladau wedi dymchwel, a delio gyda materion brys ac amgylcheddau peryglus.

Pan gychwynnodd cyfnod clo cyntaf y genedl yn 2020, roedd Nikki Sommers ar fin dechrau swydd newydd fel ymgynghorydd adran frys yn Ysbyty Gwynedd, Bangor.

Er gwaethaf profiad digynsail y pandemig, dywedodd Dr Sommers fod adrannau brys yn wynebu heriau gwaeth erbyn hyn.

"Mae'n anodd iawn. Mae'r Gwasanaeth Iechyd o dan straen anferthol," meddai.

Roedd Dr Nikki Sommers ar fin dechrau swydd newydd fel ymgynghorydd adran brys yn Ysbyty Gwynedd, Bangor ar ddechrau'r pandemig

"Mae disgwyliadau ac anghenion pobl wedi cynyddu ac mae ganddon ni boblogaeth hŷn a system sydd methu ymdopi.

"Rydyn ni'n cadw ambiwlansys yn aros tu fas yr ysbyty yn fwy nag erioed. Rydyn ni'n trin cleifion yn y coridor a mae hwnna'n peri gofid i'r cleifion ac i staff.

"Mae'r anaf moesol y mae cydweithwyr yn ei wynebu bob dydd, wrth wneud ein gorau glas a dal i fethu darparu y gofal gorau posib fel yr hoffem wneud, yn wirioneddol heriol, a dydw i ddim yn siŵr sut mae hynny am newid yn y dyfodol."

• Gwasanaeth Iechyd 'ddim yn addas' i'r dyfodol

• 'Sioc y pandemig wedi torri'r Gwasanaeth Iechyd'

Mae bod yn rhan o raglen 'Climb' wedi helpu i Dr Sommers i wir ystyried ei blaenoriaethau a'i hegwyddorion trwy rannu profiadau gyda chydweithwyr ar draws y Gwasanaeth Iechyd yng Nghymru, meddai.

Ychwanegodd ei bod hi eisiau gweithio yn y Gwasanaeth Iechyd o achos pwysigrwydd darparu gofal iechyd am ddim yn y mannau sydd ei angen fwyaf.

Arweinwyr wedi 'rhedeg at y tân'

Deilliodd y rhaglen 'Climb' o'r sylweddoliad fod nifer o bobl o fewn y system iechyd a gofal heb yr holl adnoddau a sgiliau i ddelio â her o faint y pandemig.

Cafodd 19 o ysbytai maes eu hadeiladu ar draws Cymru. Ysbyty Calon y Ddraig yn Stadiwm Principality yng Nghaerdydd oedd y mwyaf.

"Yn ystod y pandemig fe wynebon ni i gyd her fawr, fel mae pawb yn gwybod," meddai Dr Gray.

"Fe gawson ni ein hysbrydoli gan ein harweinwyr ifanc a redodd tuag at y tân.

"Ond wrth i ni wylio'r ymateb, fe sylweddolon ni hefyd nad oedd wir gan y bobl ifanc yma yr hyfforddiant i ddelio â maint y math yma o sialens, a doedden ni ddim wedi rhoi iddyn nhw yr holl sgiliau yr oedd eu hangen arnyn nhw."

"Mae'n rhaid i ni gyd ddechrau meddwl ynglŷn â sut gallen ni wneud pethau'n wahanol ac yn well" merddai Sara Edwards

Dywedodd Sara Edwards, Rheolwr Gwasanaethau Endoscopi Bwrdd Iechyd Hywel Dda, bod y Gwasanaeth Iechyd wedi wynebu heriau cyn Covid, ond eu bod wedi "gwaethygu i ryw raddau" wedyn.

"Does byth ddigon o arian a rydyn ni'n wynebu sefyllfa lle does yna ddim digon o aelodau staff sydd â'r hyfforddiant cywir i ofalu am gleifion," meddai.

"Fel person ifanc yn y mudiad anferthol hwn, mae'n anodd weithiau i feddwl: 'Reit, beth yw fy rôl i a beth gallai wneud i helpu?'

"Mae'n rhaid i ni gyd ddechrau meddwl ynglŷn â sut gallen ni wneud pethau'n wahanol ac i wneud pethau'n well."

• GIG 75: 'Mae'n swydd wych ond mae'n anodd'

Er yn ifanc, mae Rhoswen McKnight, sy'n hyfforddi i fod yn nyrs arbenigol yn Ysbyty Felindre ger Caerdydd, eisiau bod yn arweinydd o fewn y Gwasanaeth Iechyd rhyw ddydd er mwyn gwella darpariaeth gofal yng Nghymru.

"Rwy'n credu fy mod i'n berson mwy gwydn erbyn hyn," meddai.

"Yn amlwg trwy weithio fel nyrs mae rhaid i chi flaenoriaethu cleifion a cadw eich emosiwn ar wahân pan mae pethau trasig a thrist yn digwydd.

"Rwy'n rhagweld dyfodol positif iawn i'r Gwasanaeth Iechyd. Rwy'n falch iawn i ddweud fy mod i'n gweithio i'r Gwasanaeth Iechyd a dyma lle rwy'n gweld fy ngyrfa yn datblygu."

Mae Dr Sherard Lemaitre yn credu bod dyfodol i'r gwasanaeth fel ag y mae, ond bod angen ystyried heriau'r dyfodol

Ychwanegodd Dr Sherard Lemaitre, meddyg teulu, ei fod yn credu bod yna ddyfodol i'r Gwasanaeth Iechyd, a bod angen i ni ystyried "pa mor ffodus ydyn ni i gael un".

"Ond mae angen i ni ystyried y dyfodol a beth sydd o'n blaenau. Rydyn ni angen ystyried sut gallen ni fanteisio ar y chwyldro digidol tra'n sicrhau nad oes neb yn cael eu gadael ar ôl."