Dechrau rhyddhau dyletswyddau Comisiynwyr Ynys Môn

Mae'r Comisiynwyr wedi bod wrth y llyw yn y Cyngor ers mis Mawrth 2011

Mae Gweinidog Llywodraeth Leol Cymru wedi cyhoeddi ei fod am ddechrau rhyddhau'r Comisiynwyr a benodwyd i redeg Cyngor Sir Ynys Môn o'u dyletswyddau.

Daw ei gyhoeddiad ddydd Mawrth ar ôl i adroddiadau gan y Comisiynwyr ac Archwilydd Cyffredinol Cymru ddweud bod y cyngor "wedi'i weddnewid ei hun yn llwyr" ers mis Mawrth 2011.

Dywedodd y Comisiynwyr fod y sefyllfa wleidyddol gynhennus sydd wedi bod yn dreth ar y Cyngor yn ystod y blynyddoedd diwethaf wedi dod i ben i raddau helaeth o dan eu goruchwyliaeth, a bod y Cynghorwyr bellach yn ystyried materion mewn modd mwy cytbwys.

"Rwy'n falch iawn fod fy Nghomisiynwyr a'r Archwilydd Cyffredinol o'r farn fod y Cynghorwyr, o bosib, yn barod i ailddechrau rheoli, a'u bod yn hyderus y bydd y sefyllfa'n parhau i wella mewn modd cynaliadwy," meddai Carl Sargeant.

'Grym o hyd'

"Erbyn hyn mae gan y Cyngor uwch-dîm rheoli o safon uchel ac mae'n nesáu at gyrraedd sefyllfa lle bydd yn gallu rheoli ei faterion ei hun heb gyfarwyddyd o'r tu allan.

"Er mwyn dechrau dod â'm cyfnod o ymyrraeth i ben, byddaf yn rhoi pwerau sydd yn nwylo'r Comisiynwyr yn ôl i'r Cyngor, a hynny o ddechrau'r mis nesaf.

"Bydd gan y Comisiynwyr rym o hyd i wrthdroi unrhyw benderfyniad gan y Cyngor sy'n groes i gyngor y swyddogion statudol.

"Fe fyddan nhw'n parhau i gadw golwg ar hynt y gwaith.

"Bydd y Comisiynwyr yn rhoi gwybod i mi os byddan nhw'n teimlo bod y broses adfer yn cloffi.

"Ac os bydd y Cyngor yn dychwelyd i'w hen ffyrdd, byddaf yn gweithredu'n ddi-oed."

Gan fod llai o gyfrifoldebau arnyn nhw, bydd llai o Gomisiynwyr yn y tîm.

Mis Mai

Dywedodd Carl Sargeant y bydd y tri Comisiynydd fydd yn parhau wrth eu dyletswyddau tan fis Mai

Caiff Alex Aldridge, Byron Davies a Mick Giannasi eu hailbenodi'n rhan-amser, a bydd Margaret Foster a Gareth Jones yn gadael y Cyngor wrth i'r cam hwn yn y broses ymyrryd ddod i ben yn llwyddiannus.

Ychwanegodd y Gweinidog: "Hoffwn ddiolch o galon i Margaret a Gareth wrth iddyn nhw ymadael.

"Heb eu hymdrechion nhw a'r holl Gomisiynwyr, fydden ni ddim wedi cyrraedd y cam hwn mor gyflym, os o gwbl.

"Bydd y trefniadau newydd mewn grym tan ddiwedd mis Mai nesaf.

"Os gwelir bod y Cynghorwyr yn cadw pethau dan reolaeth yn ystod y cyfnod hwnnw, ac os bydd etholiadau'r flwyddyn nesaf yn esgor ar weinyddiaeth gytbwys yn y Cyngor, byddaf yn dirwyn fy ymyrraeth i ben.

"Byddai hynny'n nodi diwedd taith hir a digon cythryblus.

"Mae cyfle gan y Cyngor yn awr i ailafael yn llawn yn yr awenau, ac mae mewn sefyllfa lawer gwell i allu diwallu anghenion a dyheadau'r bobl y mae'n eu gwasanaethu."