IPCC yn hapus ag ymchwiliad Lynette White

Rhes ucha': Michael Daniels, Peter Greenwood, Paul Jennings, Graham Mouncher. Rhes waelod: Thomas Page, Richard Powell, John Seaford a Paul Stephen

Mae Comisiwn Cwynion Annibynnol yr Heddlu (IPCC) yn dweud eu bod yn hapus gydag ymchwiliad Heddlu De Cymru i'r modd y deliodd eu swyddogion gydag achos llofruddiaeth Lynette White.

Cafodd ei thrywanu dros 50 o weithiau yn 1988 mewn fflat yn ardal dociau Caerdydd, ble roedd yn gweithio fel putain.

Yn wreiddiol, roedd tri o ddynion wedi'u carcharu ar gam am y drosedd - Stephen Miller, Tony Paris a'r diweddar Yusef Abdullahi - ac fe gawson nhw eu rhyddhau yn 1992.

Dros ddegawd yn ddiweddarach, cafodd y gwir lofrudd ei ddal drwy dechnoleg DNA ac fe blediodd Jeffrey Gafoor yn euog i'r drosedd.

Cafodd wyth o gyn-blismyn Heddlu'r De eu cyhuddo o wyrdroi cwrs cyfiawnder yn ystod yr ymchwiliad gwreiddiol i'r llofruddiaeth.

Ond daeth yr achos llys mwyaf i ddelio â llygredd o fewn yr heddlu yng ngwledydd Prydain i ben yn Llys y Goron Abertawe yn 2011, wedi i'r llys glywed bod rhai dogfennau wedi'u dinistrio gan blismyn yn ystod eu ymholiadau.

Roedd yr achos wedi costio tua £30m.

Herio penderfyniad

Cafodd Lynette White ei llofruddio ar ddydd San Ffolant yn 1988

Yr wythnos ddiwetha' cyhoeddodd yr Ysgrifennydd Cartre' Theresa May na fyddai yna ymchwiliad cyhoeddus. Mae cyfreithwyr ar ran y tri a garcharwyd yn wreiddiol yn bwriadu herio'r penderfyniad.

Gan fod yr achos gwreiddiol hwnnw wedi'i ddwyn cyn sefydlu'r IPCC, penderfynodd y comisiynydd Tom Davies nad oedd ganddo'r pwerau i gynnal ymchwiliad annibynnol ac felly galwodd ar Heddlu'r De i wneud hynny.

Meddai Mr Davies: "Mae'n 25 mlynedd ers i Lynette gael ei llofruddio ac rwy'n cydnabod fod ei theulu a'i ffrindiau wedi gorfod ymdopi gyda'i marwolaeth a'r datblygiadau niferus yn yr achos hwn.

"Yn y diwedd penderfynais fod yn rhaid i Heddlu De Cymru weithredu'n ymarferol i geisio adfer eu henw da a phenderfynais mai'r ffordd orau i wneud hyn fyddai gofyn iddynt gynnal yr ymchwiliad eu hunain.

"Rwy'n credu fod yr ymchwiliad hwnnw, o dan fy arolygiaeth i, wedi cyflawni'r amcanion.

Ychwanegodd: "Roedd hwn yn ymchwiliad arloesol ac mae llawer o wersi wedi'u dysgu o hyn i helpu ymchwiliadau tebyg yn y dyfodol ac i wella'r modd mae'r heddlu'n gweithredu."

'Cywir a thrwyadl'

Mae Prif Gwnstabl Heddlu'r De Peter Vaughan wedi croesawu sylwadau'r IPCC.

"Roedd yn beth dewr iawn i'm rhagflaenwyr gynnal yr ymchwiliad trwyadl hwn i adeg annodd iawn yn hanes y llu," meddai. "Mae heddiw wedi profi i mi mai dyma oedd y penderfyniad cywir.

"Mae'r IPCC wedi cefnogi'r ymchwiliad, gan ddweud ei fod wedi'i gynnal mewn modd cywir a thrwyadl.

Ychwanegodd Mr Vaughan fod y llu "wedi trawsnewid y ffordd rydym yn delio ag achosion hanesyddol ac wedi ailedrych ar nifer o achosion oedd heb eu datrys", gan gynnwys yr achos yn erbyn llofrudd Miss White, Jeffrey Gafoor.

Yn y cyfamser, mae Heddlu Dyfnaint a Chernyw yn parhau i ymchwilio i honiadau yn erbyn Heddlu'r De a gyflwynwyd gan ddiffynyddion yn yr achos aflwyddiannus i'r llygredd o fewn yr heddlu.