Am dro i Faldwyn

Mae geirfa ar ddiwedd yr erthygl i bobl sy'n dysgu Cymraeg.

Eisteddfod yr Urdd

Wythnos yma, mae Eisteddfod yr Urdd ym Maldwyn, Powys.

Bydd plant a phobl ifanc o bob cwr o Gymru yn cystadlu ar lwyfan yr Urdd... o ganu i lefaru i ddawnsio gwerin.

Ond faint wyddoch chi am fro'r Eisteddfod?

Y Maes ar gaeau Mathrafal

Mae maes yr Eisteddfod ar gaeau Mathrafal wrth ymyl Y Trallwng.

Roedd gan dywysogion Powys lys yma tan y 13g.

Pistyll Rhaeadr

Mae Pistyll Rhaeadr tu allan i Lanrhaeadr ym Mochnant yn un o Saith Rhyfeddod Cymru.

Yn 150 troedfedd, mae'n uwch na rhaeadr Niagra.

Castell Trefaldwyn

Cafodd Castell Trefaldwyn ei adeiladu gan Harri III o Loegr yn 1223.

Roedd Harri III eisiau adeiladu'r castell er mwyn dangos ei bŵer i Dywysog Cymru, Llywelyn Fawr.

Cyn hynny, roedd castell mwnt a beili ar y safle. Roger de Montgomery adeiladodd y castell yma yn yr 1070au.

Erbyn 1105 roedd y castell yn nwylo Baldwin de Boulers. Dyma'r dyn a roddodd yr enw Cymraeg i Faldwyn.

Llyn Efyrnwy

Mae Llyn Efyrnwy yn brydferth iawn heddiw ond mae'r hanes yn drist.

Adeiladwyd y gronfa yn yr 1880au er mwyn dal dŵr i gorfforaeth Lerpwl.

Cafodd pentref Llanwddyn ei foddi i greu'r gronfa.

Roedd Llanwddyn yn gartref i 37 o dai, 10 o ffermydd, eglwys, swyddfa bost, melin, dau gapel a thair tafarn.

Pan mae'r dŵr yn isel, gallwch weld tŵr yr eglwys o hyd.

Cofeb Owain Glyndŵr

Ar y lawnt o flaen Plas Machynlleth mae cofeb i Owain Glyndŵr.

Codwyd y gofeb yn 2004 i nodi 600 mlynedd ers i Owain Glyndŵr gael ei goroni yn Dywysog Cymru a chynnal ei Senedd yn y dref.

Llwybr Glyndŵr

Mae Llwybr Glyndŵr yn 135 milltir o hyd ac yn cynnig her i gerddwyr.

Mae'n dechrau yn Nhrefyclo ac yn gorffen yn Y Trallwng.

Gweilch Dyfi

Mae gwarchodfa Cors Dyfi wrth ymyl Machynlleth yn gartref i deulu o weilch.

Maen nhw'n dychwelyd o Affrica i'w nyth yng Nghors Dyfi bob blwyddyn!

Rheilffordd Y Trallwng a Llanfair Caereinion

Beth am fynd ar y trên stêm o'r Trallwng i Lanfair Caereinion?

Agorwyd y lein yn 1903 i gysylltu tref farchnad Y Trallwng gyda chymuned wledig Llanfair Caereinion.

Tŷ Gregynog

Ar ddechrau'r 20fed ganrif, prynodd Gwendolyn a Margaret Davies Dŷ Gregynog.

Roedd y chwiorydd Davies yn casglu celf ac yn hoff o gerddoriaeth.

Sefydlodd y ddwy chwaer wasg argraffu a gŵyl gerdd ar safle Tŷ Gregynog.

Geirfa

cystadlu/compete

llefaru/recite

bro/area

maes/the name given to the site of the Eisteddfod

tywysogion/princes

llys/court

Saith Rhyfeddod Cymru/Seven Wonders of Wales

her/challenge

cerddwyr/hikers

rhaeadr/waterfall

safle/site

prydferth/beautiful

cronfa/dam

corfforaeth Lerpwl/Liverpool's corporation

melin/mill

isel/low

cofeb/memorial

Senedd/Parliament

llwybr/path

gwarchodfa/reserve

gweilch/ospreys

dychwelyd/return

nyth/nest

tref farchnad/market town

cymuned wledig/rural community

casglu/collect

gwasg argraffu/printing-press

gŵyl gerdd/music festival