34 o ddefaid wedi marw ar ôl bwyta mes ger y Bala

Bu farw 34 o ddefaid wedi iddyn nhw fwyta'r mes

Mae ffermwr o'r Bala yn galw ar ffermwyr i fod ar eu gwyliadwriaeth, ar ôl iddo golli 34 o ddefaid, wedi iddyn nhw gael eu gwenwyno gan fes.

Dywedodd Geraint Davies, sy'n ffermio Fedw Arian Uchaf ryw filltir o'r Bala, bod y golled yn un anferth i fusnes y ffarm - dros £5,000 i gyd.

Mae 'na gnwd mawr o fes eleni a llawer o goed derw ar dir y Fedw Arian.

Y gred ydi bod y defaid a fu farw wedi bwyta llawer o'r mes ac wedyn bod hynny wedi eu gwenwyno - gan achosi i'w harennau fethu.

Mae Geraint Davies eisoes wedi dechrau symud ei ddefaid i dir uwch lle nad oes yna goed derw. Mae'r defaid i gyd wedi marw dros y dyddiau diwethaf 'ma.

Dywedodd Geraint Davies fod y golled yn un anferth i'r fferm

Dywedodd Geraint Davies ei fod wedi mynd trwy ei ddefaid ddydd Iau diwethaf, "i wneud yn siŵr bod nhw gyd yn iawn ac ati".

"Wrth fynd i'r cae cyntaf, roedd 'na ddwy ddafad wedi marw yn fanno ac fel aethom ni trwy weddill y caeau roeddem ni'n pigo defaid wedi marw ac ati.

"Roedd o'n 'chydig bach o benbleth i ddechre, ond roedd y geiniog yn disgyn yn sydyn iawn - doedden nhw ddim yn rhy bell o goed derw ac mi ddaru ni yrru un ddafad i ffwrdd i Aberystwyth (am bost-mortem) i gael sbio mewn i be' oedd o."

Esboniodd Geraint fod y canlyniadau "i gyd wedi dod yn ôl yn dangos mai gwenwyn oddi wrth y mes oedd o".

"De' ni wedi colli hyd ar 34 o ddefaid hyd yma - sydd yn brifo braidd," meddai Geraint.

Mae Geraint yn ffermio yn Fedw Arian Uchaf, ger y Bala

Mae mes yn cynnwys cyfansoddion organig sy'n hynod wenwynig i ddefaid os ydyn nhw'n llyncu llawer ohonyn nhw.

Hefyd, mae cnwd arbennig o fawr o fes eleni ac mae nifer ohonynt wedi disgyn yn dilyn stormydd diweddar - sy'n cynyddu'r risg o ddefaid yn eu bwyta.

Does dim iachâd ar gyfer anifeiliaid sydd wedi'u gwenwyno gan y mes ac mae mes gwyrdd yn hynod o wenwynig.

'Colli £150 y ddafad'

Dywedodd Geraint eu bod wedi colli gwerth cyffredinol o tua £150 y ddafad a bod "trade da ar y defaid eleni".

"Ma' hwnne'n arian sydd ddim yn glwm i'r ffarm ddim mwy," meddai.

"Mae'n mynd i gostio i gael gwaredu'r defaid hefyd, so mae o'n golled anferth i ni fel busnes i ddweud y gwir."

Esboniodd fod y mes yn "mynd i mewn i'w bolie nhw ac mae o'n fermentio i mewn yn fanne ac ati".

"Mae o'n arwain at fethiant o fewn eu harennau nhw yn diwedd, felly gwenwyno yn fanno ac mae'r arennau yn methu a gwella yn iawn i allu treulio'r lefelau o toxicity sydd y tu mewn iddyn nhw," ychwanegodd Geraint.

"Da' ni 'di weld o o'r blaen – natur yn diogelu ei hun – cynhyrchu llawer o had," medd Aled Jones

Wrth siarad hefo Cymru Fyw, dywedodd Llywydd NFU Cymru, Aled Jones, fod mes yn broblem fawr eleni.

"Mae'n amlwg bod o am fod yn lawer mwy o broblem 'leni - trefn natur, pan ma' coed yn cynhyrchu mwy o fes nag arfer, blwyddyn o stress," meddai.

"Yn amlwg mae o am fod yn broblem yn lle bynnag ma' defaid a gwartheg yn pori wrth ymyl coed mes, yn enwedig os ydyn nhw yn gaeau pori, mae o'n anodd cadw nhw oddi wrthyn nhw."

'Natur yn diogelu ei hun'

Symud y stoc i ffwrdd o fes ydy'r cyngor yn gyffredinol, ond ychwanegodd Mr Jones "nad pawb sydd hefo'r opsiwn hwnnw yn anffodus".

Anogodd ffermwyr hefyd i "sbïo ar y llawr am fes" ac i edrych lle mae nifer o goed derw yn tyfu a chymryd y camau maen nhw'n deimlo sy'n briodol.

"Da' ni 'di weld o o'r blaen – natur yn diogelu ei hun – cynhyrchu llawer o had, r'wbeth s'di digwydd sawl gwaith o'r blaen.

"Ma'r colledion yn gallu bod yn enfawr, ma'n gallu digwydd mor sydyn. Dwi'n cydymdeimlo hefo unrhyw un sydd wedi colli stoc," meddai.

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.