£160m ychwanegol ar iechyd a chynghorau yn y gyllideb

Bydd llywodraeth leol yn cael £20m ychwanegol yn 2018-19 a £40m yn 2019-20

Bydd £160m ychwanegol dros ddwy flynedd i iechyd ac awdurdodau lleol Cymru yng nghyllideb derfynol Llywodraeth Cymru, yn ôl yr ysgrifennydd cyllid.

Dywedodd Mark Drakeford bod arian ychwanegol i Gymru drwy Fformiwla Barnett wedi cynnydd mewn gwariant cyhoeddus yn Lloegr ar ôl cyllideb y canghellor yn San Steffan fis diwethaf.

Bydd Llywodraeth Cymru'n cyhoeddi manylion llawn y gyllideb derfynol ddydd Mawrth.

Fe fydd yr arian, yn ôl Mr Drakeford, yn "lliniaru rhywfaint o'r pwysau ar wasanaethau cyhoeddus rheng flaen".

Yn ôl llefarydd cyllid y Ceidwadwyr Cymreig, mae penderfyniadau Llywodraeth y DU wedi rhoi "hwb ariannol sylweddol i Gymru".

£60m i gynghorau

Roedd cynghorau'n wynebu toriad o rhwng 1.5% a 2% yn eu cyllid, ond mae'r cyhoeddiad yn golygu y bydd llywodraeth leol yn cael £20m ychwanegol yn 2018-19 a £40m yn 2019-20.

Mae hyn ar ben £3.3bn sydd wedi ei neilltuo ar gyfer cynghorau yn y gyllideb ddrafft ym mis Hydref, oedd yn amlinellu cynlluniau gwariant gwerth mwy na £15bn.

Mae arweinydd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, Debbie Wilcox, wedi rhybuddio yn y gorffennol bod hi'n amhosib i gynghorau barhau i wneud "y toriadau caletaf" a chynnal yr un lefel o wasanaethau.

Yn y cyhoeddiad, mae addewid o £100m ychwanegol i iechyd dros ddwy flynedd

Bydd y Gwasanaeth Iechyd Gwladol yng Nghymru yn cael £50m yn ychwanegol y flwyddyn dros y ddwy flynedd nesaf i gefnogi gwasanaethau, gofal sylfaenol a'r Gronfa Gofal Integredig sy'n helpu pobl i gadw eu hannibyniaeth ac aros yn eu cartrefi eu hunain.

"Rwy'n falch o allu darparu arian ychwanegol ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus - meysydd ry'n ni'n gwybod sydd angen cefnogaeth ychwanegol," meddai Mr Drakeford.

"Bydd y cyllid yma yn helpu lliniaru rhywfaint o'r pwysau ar wasanaethau cyhoeddus rheng flaen, sydd wedi cael trafferth ymdopi o ganlyniad i doriadau i'n cyllideb bob blwyddyn ers 2010-11 diolch i raglen lymder Llywodraeth y DU."

• Rhybudd am ddyfodol gwasanaethau gofal ac ysgolion

• Arian ychwanegol i iechyd 'ddim yn hael' ond 'yn ddigon'

• Hwb i wariant iechyd yng nghyllideb Llywodraeth Cymru

• Plaid Cymru i gefnogi cyllideb y llywodraeth Lafur

Dywedodd y Ceidwadwyr Cymreig bod cyllideb y canghellor yn San Steffan wedi rhoi "hwb ariannol sylweddol i Gymru" a'u bod yn falch bod y llywodraeth ym Mae Caerdydd "wedi gwrando ar ein galwadau i fuddsoddi'r arian ychwanegol mewn gwasanaethau rheng flaen allweddol".

Ond ychwanegodd Nick Ramsay AC mai'r manylion sydd bwysicaf ac y byddai'n "edrych yn ofalus i ble mae'r arian yn cael ei ddosbarthu, yn enwedig ar ôl bron i ddau ddegawd o gyllidebau gan y Blaid Lafur sydd wedi methu cynyddu ffyniant a gwella gwasanaethau cyhoeddus".

Bydd rhagor o gyhoeddiadau am arian ar gyfer prosiectau cyfalaf yn y gwanwyn, medd Mark Drakeford

Dywedodd Mr Drakeford hefyd y bydd penderfyniadau ynghylch arian ychwanegol ar gyfer prosiectau cyfalaf yn cael eu cyhoeddi yn y gwanwyn.

Cafodd newid ei gyhoeddi ym mis Rhagfyr i'r trothwy ar gyfer dechrau talu'r Dreth Gweithrediadau Tir sy'n dod i rym yng Nghymru fis Ebrill nesaf yn lle'r dreth stamp ar brynu tai.

Bydd y dreth bellach yn berthnasol i dai sy'n costio o leiaf £180,000 yn hytrach na £150,000.

Cyhoeddodd y Prif Weinidog, Carwyn Jones, ddydd Sul bod £10m ychwanegol yn cael ei roi i fynd i'r afael â digartrefedd ymhlith pobl ifanc.

Bydd pleidlais ar y Gyllideb derfynol yn y Senedd ym mis Ionawr, ond mae'r weinyddiaeth Lafur eisoes wedi cael addewid y bydd Plaid Cymru yn cefnogi eu cynlluniau gwariant.