Cymru â'r ganran uchaf o anafiadau yfed a gyrru

Mae mwy yn dioddef anafiadau oherwydd gwrthdrawiadau yn sgil yfed a gyrru yng Nghymru nag yn unman arall ym Mhrydain.

Yn ôl Adran Drafnidiaeth Llywodraeth y DU, roedd y ffigwr ar gyfer Cymru yn 6.9% o'i gymharu â 5.1% yn Lloegr a 4.6% yn Yr Alban.

O'r 5,789 a ddioddefodd anafiadau mewn damweiniau ar ffyrdd Cymru yn 2019, roedd 400 ohonynt oherwydd yfed a gyrru.

Dywed Llywodraeth Cymru eu bod yn cymryd diogelwch ar y ffyrdd ac yfed a gyrru o ddifrif.

Ond mae cymdeithas foduro'r RAC yn dweud bod y ffigyrau'n siomedig.

Ffigyrau'n 'siomedig'

Allan o 139,779 o ddioddefwyr yn Lloegr, roedd 7,060 oherwydd yfed a gyrru, ac yn Yr Alban roedd y ffigwr yn 350 allan o 7,590.

Dywedodd Nicholas Lyes ar ran yr RAC: "Rydym yn siomedig, oherwydd yn gyffredinol roedd y rhifau'n dod i lawr yn sylweddol drwy'r 1990au a'r 2000au cynnar.

"Ond ers tua 2010 maen nhw wedi bod yn weddol gyson."

Ar draws Prydain mae nifer y marwolaethau ac anafiadau difrifol oherwydd yfed a gyrru ar ei uchaf ers wyth mlynedd.

Roedd tua 7,800 o ddioddefwyr yfed a gyrru ym Mhrydain yn 2019, y flwyddyn ddiweddaraf o ran ystadegau.

O'r rhain roedd tua 2,050 o bobl wedi cael eu lladd neu wedi cael anafiadau difrifol.

Yng Nghymru y mae'r ganran uchaf o ddioddefwyr yfed a gyrru ym Mhrydain

Mae hynny'n gynnydd o 8% ar y flwyddyn flaenorol, pan oedd y ffigwr tua 1,900, a'r uchaf ers 2011.

Yng Nghymru cafodd tua 130 eu lladd neu eu hanafu'n ddifrifol yn 2019, cynnydd ar y ffigwr o 110 a gofnodwyd yn 2018.

Mae'r ffigyrau'n cael eu talgrynnu i'r 10 agosaf.

'Ro'n i'n meddwl bo fi'n marw'

Roedd Finley Taylor yn mynd â'i chi am dro gyda'i gŵr, Eddie, pan gafodd ei tharo gan gar

Gorweddodd Finley Taylor ar y stryd yn crefu i gael marw, wedi iddi gael ei thaflu i'r awyr a glanio ar ei phen ar ôl cael ei tharo gan yrrwr oedd wedi bod yn yfed.

Roedd y fodel 27 oed yn mynd â'i chi am dro, gyda'i gŵr, Eddie, pan gafodd ei tharo.

Wnaeth gyrrwr y car, Emily Down, ddim stopio wedi'r gwrthdrawiad.

"Roeddwn i ar y llawr ac fe redodd fy ngŵr drosodd ataf a dweud wrtha'i orwedd i lawr," meddai Finley, sy'n dod o Rydaman.

"Fi'n cofio meddwl, 'Dyma ni'.

"Roedd popeth yn mynd yn ddu. Fe gydies i yn ei law a dweud fy mod i'n ei garu ac iddo byth anghofio faint yr o'n i'n ei garu.

"Ro'n i'n meddwl bo fi'n marw. Ro'n i fel: 'Fi ddim yn barod, ond dyma ni'n mynd'."

Cafodd Finley anafiadau difrifol yn y gwrthdrawiad

Ac yna daeth y boen.

Gwelodd yfwyr y tu allan i Glwb Rygbi Penybanc yr hyn a ddigwyddodd, a galw am ambiwlans.

Erbyn iddi gyrraedd, roedd y boen mor ddrwg nes bod Finley'n crefu ar y bobl oedd o'i chwmpas i adael iddi farw.

"Pan gyrhaeddodd yr ambiwlans fe ges i'r dos mwyaf posib o morphine," meddai Finley.

Roedd angen 15 o bwythau mewn anaf drwg ar ei choes, ac nid yw wedi gallu parhau gyda'i gwaith ers y digwyddiad.

Mae hi'n dal mewn poen, ac mae'n dioddef o Anhwylder Straen Wedi Trawma (post-traumatic stress disorder).

"Fi ddim yn credu mod i wedi mynd 48 awr heb gael cur pen," meddai.

Yn ogystal ag anafiadau drwg, mae Finley yn dioddef o PTSD yn dilyn y digwyddiad

"Wedyn mae'r PTSD. Rwy'n byw ar yr un ffordd a ble ges i 'nharo.

"Mae e wastad yn fy mreuddwydion a'm hunllefau a dwi'n cael flashbacks drwy'r dydd."

Ymddangosodd Emily Down gerbron Ynadon Llanelli ar 1 Gorffennaf, lle cafodd ddirwy o £153 a gwaharddiad rhag gyrru am 28 mis ar ôl pledio'n euog i yfed a gyrru, bod heb drwydded, a pheidio stopio wedi damwain.

Clywodd y llys bod Down, 27 oed, o Barc Gwernen, Fforestfach, Tycroes, yn fwy na dwy waith dros y terfyn cyfreithiol, gyda 92mg o alcohol mewn 100ml o'i hanadl. Y terfyn cyfreithiol yw 35.

Gweithred 'hunanol'

Roedd yfed a gyrru yn un o'r pethau mwyaf hunanol y gall unrhyw un ei wneud, meddai Finley.

"Dyw e ddim fel bod pobl ddim yn ymwybodol o'r perygl," meddai.

"Mae'n cael ei drwytho ynddoch chi o'r foment yr ydych chi'n dechrau clywed am alcohol. Mae e yn yn newyddion drwy'r amser.

"Mae dewis ei wneud e mor hunanol."

Beth ellid ei wneud?

Dywedodd Mr Lyes bod llawer o bethau y gellid eu gwneud i ddod â'r ffigyrau i lawr.

Awgrymodd ostwng y terfyn cyfreithiol ar gyfer yfed a gyrru; gosod teclyn mewn ceir i'w rhwystro rhag cael eu gyrru os yw'r gyrrwr dros y terfyn, a phlismona mwy effeithlon.

Roedd yn credu y gallai natur wledig rhannau o Gymru fod yn ffactor yn y ganran uchel o ddioddefwyr.

Gallai'r ganran yfed a gyrru fod yn uwch mewn llefydd lle nad yw'r system drafnidiaeth gyhoeddus mor dda â hynny, meddai.

Dywedodd Teresa Ciano, cadeirydd Diogelwch Ffyrdd Cymru y dylai modurwyr adael y car adref os oeddynt yn mynd allan i yfed.

"Unwaith eto rydym yn siomedig i weld cymaint o bobl yn cael eu lladd neu eu hanafu'n ddrwg mewn gwrthdrawiadau'n ymwneud â rhywun hunanol a ddewisodd yfed ac yna gyrru car.

"Yn anffodus, er gwaethaf ymgyrchoedd proffil uchel yn y cyfryngau gan ein cydweithwyr yn yr heddlu, mae yna rai pobl o hyd sy'n penderfynu peryglu eu hunain a defnyddwyr ffyrdd diniwed, trwy yrru dan ddylanwad alcohol."

Dywed Llywodraeth Cymru eu bod yn cymryd diogelwch ffyrdd a phroblem yfed a gyrru o ddifrif

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Rydym yn cymryd diogelwch ffyrdd o ddifrif ac yn gweithio'n agos gyda phartneriaid allweddol i ddefnyddio arwyddion electroneg a dulliau cyfathrebu eraill i rybuddio gyrwyr o beryglon yfed a gyrru."

Yn ôl data 40 o heddluoedd yng Nghymru a Lloegr cafodd 302,281 prawf anadl eu cynnal yn 2019 - gostyngiad o 11% ar y flwyddyn flaenorol, a 57% yn llai na 2009 pan gafodd 698,688 eu cynnal.

Ond gyda 10 prawf fesul 1,000 o bobl, mae nifer y profion anadl sy'n cael eu cwblhau yng Nghymru yn uwch o lawer na Lloegr, lle mae chwe phrawf i bob 1,000 o bobl.

Yn ôl y Swyddfa Gartref roedd hyn yn rhannol oherwydd nifer y profion a gwblhawyd gan Heddlu Gogledd Cymru yn 2019 - 22 i bob 1,000 o bobl.

Mae canran profion Heddlu'r Gogledd a Heddlu Dyfed-Powys wedi bod yn uwch na gweddill Cymru mewn blynyddoedd diweddar.