Ail gartrefi: 'Angen mwy o frys' ar Lywodraeth Cymru

Fe wnaeth pobl ymgasglu mewn gwahanol bentrefi ym Mhen Llŷn y llynedd er mwyn tynnu sylw at y broblem

Mae "angen mwy o frys" ar Lywodraeth Cymru wrth fynd i'r afael ag ail gartrefi yng Nghymru, mae pwyllgor Seneddol wedi clywed.

Mae Llywodraeth Cymru wedi lansio ymgynghoriad ar newid deddfau cynllunio yn dilyn pryder ynghylch perchnogaeth ail gartrefi a llety gwyliau tymor byr, ac mae Dwyfor, sy'n cynnwys Pen Llŷn a'r ardal i'r gorllewin o Borthmadog, wedi'i ddewis fel ardal brawf.

Clywodd pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai Senedd Cymru gan Dyfrig Siencyn, arweinydd Cyngor Gwynedd, bod "angen mwy o frys" ac y dylai Llywodraeth Cymru "finiogi ei syniadau am be sydd yn y cynllun peilot".

Er ei fod yn cydnabod bod ymateb y llywodraeth yn "hanesyddol", dywedodd y Cynghorydd Siencyn ei fod yn teimlo "rhwystredigaeth" bod y cynllun prawf "fel plentyn yn cropian ar hyn o bryd" ac mai "ymyraethau cymharol feddal" sydd ynddo.

Dylai Llywodraeth Cymru "finiogi ei syniadau" meddai Dyfrig Siencyn

Ategwyd hynny gan y Cynghorydd Rhys Tudur ar ran Cyngor Tref Nefyn.

Er ei fod wedi ei "galonogi" gan ymgynghoriad Llywodraeth Cymru, mae'n "rhwystredig am gyflymdra'r broses" ac yn "pryderu y bydd y peilot yn cynnig atebion meddal".

Roedd yntau yn feirniadol o'r £1m a addawyd ar gyfer prynu ac adfer tai yn benodol o fewn yr ardal brawf yn Nwyfor gan y gweinidog, Julie James, nôl ym mis Tachwedd, gan ddadlau nad oedd "yn hanner digon".

• 'Swm pitw' i fynd i'r afael ag ail-gartrefi

• Ail gartrefi: Pwerau newydd i gynghorau?

Clywodd y pwyllgor hefyd ddadleuon gan gynghorwyr dros gyflwyno system drwyddedu orfodol ar gyfer gosodiadau tymor byr, fel bod awdurdodau cynllunio lleol yn gallu rhoi rheolaethau ar waith mewn perthynas â nifer yr eiddo mewn ardaloedd arbennig, a sicrhau bod digon o stoc dai gwledig ar gael fel prif fan preswyl i drigolion.

Roedd galwadau hefyd am eithrio llety gwyliau tymor byr rhag bod yn gymwys ar gyfer rhyddhad trethi busnesau bach.

Mae'r llywodraeth wedi addo £11m i brynu ac adfer tai yn y rhannau o Gymru sydd wedi eu heffeithio waethaf gan ail gartrefi, ond mae wedi ei chyhuddo o gynnig "swm pitw" o arian i daclo'r "argyfwng".

Yn ôl Rhys Tudur dydy'r £1m sydd wedi ei glustnodi ar gyfer y cynllun peilot yn Nwyfor ddim am wneud "dim math o wahaniaeth"

Ym mis Tachwedd, fe addawodd cytundeb cydweithredu newydd Llafur a Phlaid Cymru i gymryd "camau brys a radical" i fynd i'r afael ag ail gartrefi.

Cyhoeddodd y gweinidog Julie James y byddai dwy ran i'r gwaith - y rhan gyntaf yn cynnwys ardal beilot yn Nwyfor, a'r ail ran yn ymwneud ag ymgynghoriadau mwy hirdymor ar rymoedd i gyfyngu ar greu ail gartrefi a chartrefi newydd a mwy o rymoedd amrywio trethi yn lleol.

'Gweithio'n gyflym'

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru eu bod yn "gweithio'n gyflym gyda phartneriaid ar gynllun peilot Dwyfor a fydd y cyntaf a'r mwyaf o'i fath yn y DU."

Ychwanegodd, "Yn y flwyddyn ariannol hon yn unig, rydyn ni wedi sicrhau bod £11m ar gael i awdurdodau lleol y mae perchnogaeth ail gartrefi a llety gwyliau'n effeithio ar eu cymunedau, er mwyn iddynt allu prynu ac adnewyddu tai gwag ar gyfer tai cymdeithasol.

"Mae hyn yn ychwanegol at yr addewid rydyn ni wedi'i wneud i adeiladu 20,000 o gartrefi cymdeithasol carbon isel i'w rhentu yn ystod y pum mlynedd nesaf yng Nghymru, er mwyn helpu i bontio'r bwlch rhwng cyflenwad a galw.

"Mae mater ail gartrefi yn gymhleth ac yn emosiynol - mae'n bwysig ein bod ni'n cael y sylfeini'n gywir yn yr ardal beilot er mwyn i ni allu gwneud gwahaniaeth gwirioneddol ar lawr gwlad ac asesu'r gwaith mewn ffordd ystyrlon."