Tlodi plant: Galw am brydau ysgol am ddim mewn ysgolion uwchradd

Mae rhoi prydau ysgol am ddim mewn ysgolion cynradd wedi cael gwared ar stigma yn achos plant o aelwydydd mwy tlawd, medd Comisiynydd Plant Cymru

Mae Comisiynydd Plant Cymru'n galw ar arweinwyr gwleidyddol i gynnig atebion i broblem gynyddol tlodi dwfn yng Nghymru yn ymgyrch etholiadau'r Senedd y flwyddyn nesaf.

Dywed Rocio Cifuentes bod niferoedd cynyddol o blant o fewn teuluoedd ag incwm llai na 40% yr incwm cyfatalog.

Mae hi wedi amlinellu rhestr o flaenoriaethau er mwyn lleihau tlodi plant, gan gynnwys budd-dal plant neilltuol ar gyfer yr aelwydydd mwyaf tlawd a phrydau ysgol am ddim mewn ysgolion uwchradd.

Fe gafodd targed blaenorol i ddileu tlodi plant yng Nghymru erbyn 2020 ei ollwng gan Lywodraeth Cymru yn 2016.

Yn ôl y diffiniad swyddogol, mae plentyn yn byw mewn tlodi os yw'n byw ar aelwyd ag incwm sy'n 60% o'r cyfartaledd cenedlaethol, ac yn byw mewn tlodi dwfn pan fo'r incwm yn 40% o'r cyfartaledd.

Ar raglen BBC Politics Wales, dywedodd Rocio Cifuentes: "Mae'r dystiolaeth yn dangos i ni nid yn unig bod un o bob tri phlentyn yn dal yn byw mewn tlodi, sy'n ffigwr cyson dros yr ugain mlynedd diwethaf, ond mae cyfran gynyddol o blant yn profi tlodi dwfn iawn".

Golyga hynny, meddai, bod y plant yma "mor bell o'r safonau byw isafswm derbyniol nes bod eu bywydau bob dydd yn hynod anghysurus".

Mae taliad budd-dal plant neilltuol ar gyfer yr aelwydydd mwyaf tlawd eisoes wedi ei gyflwyno gan Lywodraeth Yr Alban - cynllun y mae Plaid Cymru yn ei gefnogi.

Mae gweinidogion Llywodraeth Cymru wedi cwestiynu a oes gyda nhw'r pwerau i gyflwyno taliad o'r fath yng Nghymru.

Mae pryder bod nifer cynyddol o blant bellach yn byw mewn tlodi dwfn

Yn yr wythnosau diwethaf, mae'r Prif Weinidog, Eluned Morgan, wedi codi mater tlodi plant trwy alw ar Lywodraeth y DU i ddileu'r cap dau blentyn ar dderbyn budd-daliadau penodol.

Mae Ysgrifennydd Addysg y DU, Bridget Phillipson, sy'n ymgeisio i fod yn ddirpwy arweinydd y Blaid Lafur, hefyd wedi galw am ddileu'r cap, gan awgrymu y gallai Llywodraeth y DU wneud hynny yn y dyfodol agos.

Dywedodd Ms Cifuentes ei bod yn galw "am amrywiaeth o gamau a mesurau, gan gynnwys ehangu prydau ysgol am ddim er mwyn eu cynnig mewn ysgolion uwchradd.

Fe fyddai hynny, meddai, "yn gwneud hi'n haws i deuluoedd gael y budd-daliadau yng Nghymru y mae hawl iddyn nhw i'w cael".

Mae hi hefyd yn galw am drafnidiaeth gyhoeddus di-dâl ar gyfer plant a phobl ifanc.

Dywed Rocio Cifuentes bod ei galwadau am gamau gweithredu ar sail "y dystiolaeth rwy' wedi ei chlywed gan blant a phobl ifanc" ers ei phenodiad yn Gomisiynydd Plant Cymru

"Yn 2022, fe wnaeth fy swyddfa holi dros 8,000 o blant a phobl ifanc mewn arolwg," dywedodd MS Cifuentes.

"Dywedodd bron i hanner ohonyn nhw wrtha'i eu bod yn poeni o ddydd i ddydd a oes gyda'u teuluoedd ddigon ar gyfer anghenion dyddiol, gan gynnwys digon o fwyd.

"Rydym wedi gweld buddion gwirioneddol o'r [cynllun prydau am ddim] mewn ysgolion cynradd ac mae hynny wedi cael gwared ar y stigma.

"Mae hynny'n rhan enfawr o dlodi plant na allwn ni ei anwybyddu."

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.