Pont y Borth: 'Fyse'r cau ddim wedi gallu dod ar amser gwaeth'

"Gallai cau'r bont ddim wedi dod ar amser gwaeth," meddai Rhiannon Elis-Williams sy'n cadw siop Awen Menai ym Mhorthaethwy

Mae perchennog siop ym Mhorthaethwy yn dweud na allai cau Pont y Borth fod wedi dod ar amser gwaeth i fusnesau'r dref.

Daeth cyhoeddiad annisgwyl ddydd Sadwrn fod Pont y Borth yn cau am gyfnod amhenodol yn sgil gwaith atgyweirio.

"Gawson ni ddim math o rybudd o gwbl," meddai Rhiannon Elis-Williams o siop Awen Menai.

Mae'r Ysgrifennydd Trafnidiaeth Ken Skates wedi ymddiheuro ac yn dweud fod Llywodraeth Cymru yn gwneud "popeth o fewn eu gallu i ddatrys y sefyllfa cyn gynted ag y bo modd".

'Mae'n ddifrifol'

"I ni fyddai o ddim wedi dod ar adeg gwaeth a bod yn gwbl onest - jyst cyn 'Dolig rŵan ydy'r adeg pan mae petha' yn dechrau prysuro," meddai Ms Elis-Williams ar Dros Frecwast fore Llun.

"'Dan ni wedi prynu llwyth o stoc ar gyfer 'Dolig a 'dan ni'n gwybod bydd llawer llai o bobl yn gneud y drafferth i ddod draw i Borthaethwy achos mae'n rhaid i chi ddreifio rownd Pont Britannia a g'neud ymdrech i ddod i drefi Porthaethwy a Biwmares.

"'Dan ni'n dibynnu lot ar bobl leol - o ogledd Cymru i ddod dros y bont. Ydy, mae'n ddifrifol."

Bydd y bont ar gau am gyfnod amhenodol tra bod ymchwiliadau pellach yn cael eu cynnal

Ddydd Sadwrn, yn annisgwyl, fe wnaeth Llywodraeth Cymru gyhoeddi y byddai Pont y Borth yn cau am gyfnod amhenodol wedi i waith archwilio ddarganfod bod angen bolltau newydd ar rai o'r trawstiau o dan y bont.

Ddiwrnod cyn hynny roedd cyfyngiadau pwysau newydd wedi eu cyflwyno er mwyn ceisio cadw'r bont ar agor.

Mae Mr Skates wedi ymddiheuro, gan ddweud bod ei lywodraeth yn gwneud "popeth o fewn eu gallu i ddatrys y sefyllfa cyn gynted ag y bo modd".

Ychwanegodd eu bod wedi "archwilio pob opsiwn i gadw'r bont ar agor yn ddiogel", ond yn dilyn cyngor gan y peirianwyr sy'n gyfrifol am gynnal a chadw'r bont, Priffyrdd y DU A55, doedd dim opsiwn ond ei chau yn llwyr.

"Er gwaethaf ein holl rwystredigaethau mae'n rhaid i ni wrando ar gyngor peirianwyr i sicrhau diogelwch pawb," meddai.

Roedd ciwiau hir rhwng Porthaethwy a Phont Britannia fore Llun, gyda Phont y Borth ar gau

Dair blynedd yn ôl fe gafodd y bont ei chau am gyfnod ar gyfer gwaith atgyweirio, ac ym mis Mai 2025 dywedodd Llywodraeth Cymru bydd gwaith cynnal a chadw yn parhau ar Bont y Borth tan y gwanwyn y flwyddyn nesaf.

"Dair blynedd yn ôl cyn 'Dolig fe gafodd effaith fawr," ychwanegodd Ms Elis-Williams.

"O'dd o'n effaith fawr iawn. Oeddach chi'n gweld yn sydyn dros nos bod pobl ddim yn dod i'r siop - mae'n dychryn chi.

"Dwi ddim yn gweld bai ar bobl am beidio 'neud y daith ychwanegol.

"Dwi ddim yn edrych ymlaen at wynebu yr un sefyllfa eto ac mae busnesau ym Mhorthaethwy yn gwbl ddibynnol ar bobl leol.

"Mae 'na lot o siopau bach teuluol, caffis, bwytai - yr adeg yma tan 'Dolig 'dan ni'n 'neud y mwyaf o fusnes.

"'Dan ni'n poeni achos mae busnesau bach yn fregus ac mae strydoedd mawr lle mae cyfle i bobl siopa yn lefydd bregus wedi mynd.

"Dwi'n gobeithio y bydd gwell cyfathrebu gyda ni fel busnesau nag oedd 'na dair blynedd yn ôl ac efallai gallai Llywodraeth Cymru, y cyngor lleol a'r cwmni sy'n gyfrifol am y gwaith ddod â phecyn cymorth yn benodol i bobl tre Porthaethwy."

'Fydd ein busnesau yn dal ar agor?'

Dywedodd Jane Walsh y gallai busnesau gau yn sgil cau'r bont

Un arall sy'n poeni yw Jane Walsh o gaffi Plus39 ym Mhorthaethwy.

"Bore 'ma mae'r caffi, sy'n arfer bod yn llawn, yn wag," meddai ar Radio Wales.

"Mae pobl yn osgoi Porthaethwy gan bod y bont ar gau. Dwi'n poeni oherwydd pan ddigwyddodd hyn y tro diwethaf roedd hi'n anodd cael pobl yn ôl i'r dre'.

"Flwyddyn nesa' mae'r bont yn dathlu ei phen-blwydd yn 200 ac mae 'na lot o ddathliadau i fod.

"Ond a fydd ein busnesau yn dal ar agor erbyn hynny? Gallai rhai busnesau fynd i'r wal – roedd rhai yn agos at hynny y tro diwethaf."

Dywedodd arweinydd Cyngor Môn, Gary Pritchard, er eu bod yn deall y rhesymeg dros gyfyngu ar draffig dros y bont, ei bod yn "bryder i ni fel trigolion na chafodd y gwendid yma ei amlygu yn ystod yr archwiliadau blaenorol".

"Mae'r cyfyngiadau yn amlygu unwaith yn rhagor y pryder rydym ni fel gwleidyddion Ynys Môn wedi ei ddatgan dro ar ôl tro am ddiffyg gwytnwch ein cysylltiadau gyda'r tir mawr.

"Rydym wedi gwneud galwadau cyson ar Lywodraeth Cymru i ystyried y gwytnwch a'r effaith mae yn ei gael ar fywydau trigolion yr Ynys a byddaf yn galw am gyfarfod brys gyda Llywodraeth Cymru."

"Mae busnesau lleol yn cael eu taro'n arbennig o galed gan gau dro ar ôl tro," medd Llinos Medi

Dywedodd Llinos Medi, Aelod Seneddol Ynys Môn, bod cau'r bont yn "datgelu methiant llwyr cynllunio strategol gan Lywodraeth Cymru".

Mae hefyd yn dangos "diffyg ymrwymiad i ariannu prosiectau seilwaith gan lywodraethau olynol yn San Steffan", meddai.

"Mae'n annerbyniol ein bod ni unwaith eto yn y sefyllfa hon."

Ychwanegodd Ms Medi fod busnesau lleol yn cael eu "taro'n arbennig o galed gan gau dro ar ôl tro".

"Hyd nes y bydd y pontydd wedi'u sicrhau gydag atebion hirdymor, rhaid bod cronfa gwydnwch bwrpasol i gefnogi busnesau a chymunedau tra bod y cysylltiadau hanfodol hyn yn parhau i fod yn agored i niwed," meddai.

Bydd y bont ar gau am gyfnod amhenodol tra bod ymchwiliadau pellach yn cael eu cynnal.

Mae disgwyl mwy o fanylion am unrhyw ddatblygiadau yn fuan.

Yn 2026 bydd y bont yn dathlu ei phen-blwydd yn 200 oed.

Cefnogaeth i fusnesau

Cafodd Llywodraeth Cymru gais am ymateb o ran pa gefnogaeth sydd ar gael i fusnesau sydd wedi eu heffeithio.

Dywedodd llefarydd: "Mae busnesau yn cael eu hannog i ddefnyddio'n cefnogaeth trwy ein gwasanaeth Busnes Cymru: cefnogi busnesau yng Nghymru."

Mae'r Llywodraeth yn dweud bod Cyngor Môn wedi "canfod 30 o fusnesau ychwanegol ym Mhorthaethwy a oedd yn gymwys i gael rhyddhad ardrethi o dan y cynllun rhyddhad ardrethi manwerthu, hamdden a lletygarwch.

"Mae llawer o fusnesau llai eisoes yn gymwys i gael rhyddhad ardrethi o 100% ym Mhorthaethwy ac nid ydyn nhw'n talu unrhyw ardrethi annomestig."

Maen nhw'n annog busnesau cymwys i gysylltu â Chyngor Ynys Môn i drafod ymhellach.

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.