Ysgolion yn dal i ddod i'r afael ag effaith y pandemig

Does dim angen gwisgo mwgwd yn y dosbarth ers misoedd ond mae'r pandemig yn dal i adael ei ôl o fewn ysgolion

Mae ysgolion yng Nghymru yn parhau i ddod i'r afael ag effeithiau'r pandemig, yn ôl arolygwyr ysgolion.

Mewn crynodeb o'i adroddiad blynyddol dywedodd y Prif Arolygydd Addysg bod sgiliau sylfaenol wedi dirywio ac mae disgyblion nawr angen mwy o gymorth lles a iechyd meddwl.

Mae cynnydd ysgolion wrth weithredu'r Cwricwlwm i Gymru yn "rhy amrywiol", yn ôl yr adroddiad.

Dywed hefyd bod taclo bwlio ac aflonyddu yn parhau yn her i bob ysgol.

• Y cyfnod clo wedi effeithio ar sgiliau siarad rhai plant

• Covid wedi cael 'effaith andwyol' ar therapi lleferydd

Ers i blant fod yn ôl yn yr ysgol yn fwy rheolaidd dros y flwyddyn ddiwethaf, mae effeithiau llawn y pandemig wedi dod yn fwy amlwg meddai'r Prif Arolygydd Addysg a Hyfforddiant, Owen Evans.

Mae sgiliau rhifedd a llythrennedd wedi dioddef, yn enwedig llafaredd, a phresenoldeb wedi dirywio.

Yn ogystal fe wnaeth y pandemig daro gweithgareddau ymarferol fel cerddoriaeth ac addysg gorfforol.

Ond mae'n dweud bod ysgolion wedi dechrau dod i'r afael â'r effeithiau negyddol ar fedrau disgyblion yn raddol ers i addysg ddychwelyd i sefyllfa fwy normal.

Owen Evans yw pennaeth y corff arolygu ysgolion, Estyn

Un nodwedd amlwg arall o'r pandemig, meddai Estyn, yw gostyngiad yn nefnydd plant o'r Gymraeg yn y cyfnodau clo.

"Mae hyn wedi cael effaith sylweddol ar ruglder disgyblion a'u tuedd i siarad Cymraeg ym mhob math o ysgol," mae'n dweud.

Er bod 'na gynnydd amlwg yn y gofyn am gymorth lles a iechyd meddwl i ddisgyblion, mae'r adroddiad yn canmol y ffordd mae ysgolion wedi ehangu'r ddarpariaeth.

• Sut i wella presenoldeb disgyblion wedi'r pandemig?

• Ysgolion Sir Gâr yn poeni am ymddygiad plant

Ar yr un pryd ag ymateb i ofynion y pandemig, mae ysgolion hefyd wedi bod yn ceisio gweithredu'r cwricwlwm newydd - y newid mwyaf i addysg yng Nghymru ers degawdau.

Ac yn ôl Estyn mae rhai ysgolion wedi gwneud cynnydd tipyn gwell nag eraill.

Ers dechrau'r tymor ysgol yma mae ysgolion cynradd a thua hanner ysgolion uwchradd wedi dechrau ei weithredu'n ffurfiol, cyn i bob ysgol ei fabwysiadu o fis Medi nesa.

Ond yn gyffredinol, meddai'r Prif Arolygydd, mae wedi bod yn "rhy amrywiol".

Mae 'na rybudd hefyd na ddylai ysgolion esgeuluso safonau dysgu wrth iddyn nhw ganolbwyntio ar gynllunio'r cwricwlwm.

• Cwricwlwm newydd: Rhai ysgolion 'ar ei hôl hi'

• Ysgolion uwchradd i gael oedi cyflwyno cwricwlwm newydd

Er bod cynnydd wedi bod mewn rhai ysgolion wrth sefydlu ffyrdd o atal a thaclo aflonyddu rhywiol, mae'r adroddiad yn awgrymu bod yna fwy o waith i'w wneud.

"Er gwaethaf ymdrechion gorau llawer o staff, mae achosion o ddisgyblion yn cael profiad o fwlio ac aflonyddu oherwydd eu rhywioldeb, nodweddion hiliol neu eu rhywedd ym mhob ysgol," dywedodd Estyn.

"Mae rhai disgyblion ym mhob ysgol yn cael profiad o rywfaint o aflonyddwch rhywiol."

Mae'n dilyn adroddiad y llynedd oedd yn dweud bod achosion o aflonyddu rhywiol gan ddisgyblion ar gyd-fyfyrwyr wedi cael ei "normaleiddio".