COP27: Myfyrwraig Aberystwyth i fynychu cynhadledd

Mae Nathalia Lawen wedi'i gwahodd i COP27 o ganlyniad i'w gwaith ymgyrchu

Mae myfyrwraig o Brifysgol Aberystwyth sy'n mynychu COP27 wedi sôn am effaith "brawychus" newid hinsawdd ar ei gwlad.

Daw Nathalia Lawen o Seychelles, ac mae wedi'i gwahodd i'r gynhadledd yn Yr Aifft o ganlyniad i'w gwaith ymgyrchu.

Mae uwchgynhadledd COP27 yn dod ag arweinwyr y byd at ei gilydd i drafod yr heriau amlwg sy'n dod yn sgil newid hinsawdd.

Yr wythnos hon rhybuddiodd arlywydd yr ynysoedd y gallai rhai "ddiflannu" heb weithredu brys i atal cynhesu byd eang.

Gyda'r môr a harddwch arfordir y Seychelles yn rhan fawr o'i magwraeth, dywedodd Ms Lawen ei bod wedi'i denu at ymgyrchu er lles y blaned o oed ifanc.

Bu'r fyfyrwraig 21 oed yn arwain prosiectau glanhau traethau, a daeth yn llysgennad ifanc i elusen Peace Boat, sy'n hwylio ar draws y byd yn codi ymwybyddiaeth o broblemau amgylcheddol.

• Newid hinsawdd yn her i'r syniad o 'wlad wlyb, werdd'

• Pryder fod problem sychder yn mynd yn fwy 'dyrys'

• 'Cymru'n achosi datgoedwigo a cholled cynefinoedd tramor'

'Bygythiad gwirioneddol'

Mae ynysoedd bychain fel y Seychelles, archipelago oddi ar ddwyrain Affrica, yn cael eu taro gynta' gan effeithiau gwaetha' newid hinsawdd, eglurodd.

Mae economi Seychelles yn ddibynnol ar bysgota a thwristiaeth

Mwy o dywydd eithafol sy'n anodd ei ragweld, pysgod a bywyd gwyllt yn prinhau a'r cyfan yn cyfuno â'r bygythiad gwirioneddol o gynnydd yn lefel y môr.

"Os na newn ni rywbeth nawr fydd ein plant a'n wyrion byth yn cael gwybod sut le oedd y Seychelles ac mae hynny yn fy mrawychu i," meddai.

Nid dim ond tir fyddai'n cael ei golli, ond diwylliant a thraddodiadau hefyd, ychwanegodd - "sut allwch chi ddechrau cyfri'r gost?"

"Mae rhai gwledydd yn honni nad eu problem nhw yw hyn, ond bydd ffoaduriaid hinsawdd yn dod yn fwy o beth ac yn effeithio ar y byd i gyd," meddai.

'Mae'n ynysoedd yn diflannu'

Wrth annerch COP27 dywedodd Wavel Ramkalawan, arlywydd y Seychelles bod gwledydd fel yr un y mae'n arwain ar reng flaen y frwydr yn erbyn cynhesu byd eang, er bod eu cyfraniad at achosi'r broblem yn hanesyddol yn "fach iawn".

Wavel Ramkalawan, arlywydd y Seychelles

Roedd fforestydd mangrof y Seychelles yn amsugno mwy na holl allyriadau'r wlad, meddai, "gan olygu nad ydyn ni'n cyfrannu dim at ddifrodi'r blaned, ond mae'n ynysoedd yn diflannu".

Un o'r prif bynciau trafod yn y gynhadledd yn Sharm-el-Sheikh eleni yw a ddylai gwledydd cyfoethog, datblygedig - sydd benna' gyfrifol am dwymo'r blaned a nwyon tŷ gwydr, orfod talu iawndal i bob pwrpas i'r gwledydd llai datblygedig sy'n profi'r effeithiau'n barod.

Dywedodd Ms Lawen ei bod hi'n falch o weld y pwnc yn cael lle ar yr agenda'n swyddogol am y tro cynta' mewn cynhadledd o'r fath.

"Dwi wir yn gwerthfawrogi ein bod ni'n cael y drafodaeth yma, achos dwi'n credu bod angen i wledydd wrando arnom ni."

Mae Natalia yn astudio economeg a newid hinsawdd ym Mhrifysgol Aberystwyth

Mae'n mynychu COP27 ar ôl derbyn gwahoddiad gan lywodraeth y Seychelles, a bydd yn siarad mewn cyfres o ddigwyddiadau yno.

Dywedodd ei bod yn awyddus i alw am fwy o ffocws ar warchod iechyd cefnforoedd y byd, ond hefyd i "gasglu gymaint o wybodaeth a phrofiad ag y gallai i helpu tuag at fy ngradd yn Aberystwyth".

Mae yn ei hail flwyddyn, yn astudio economeg a newid hinsawdd yn y brifysgol ger y lli - a'r agosatrwydd at y môr yn un o'r rhesymau pam y cafodd hi ei denu yno, meddai.

Mae effeithiau newid hinsawdd hefyd yn dod yn fwy amlwg yng Nghymru, awgrymodd - gyda'r hydref poeth diweddar, a chynnydd mewn achosion o dywydd eithafol yn rhybudd at y dyfodol.

Bydd COP27 yn cymryd lle yn Sharm el-Sheikh

Ond dywedodd ei bod wedi'i phlesio o weld tipyn o ymgyrchu dros weithredu ar newid hinsawdd yn lleol, gan gynnwys gorymdaith drwy'r dref cyn COP27.

Ac roedd ganddi neges i'r bobl ifanc o ysgolion drwy Gymru fydd yn ymgasglu yng Nghaerdydd ar gyfer digwyddiad COP Ieuenctid Cymru yn ddiweddarach.

"Peidiwch â meddwl eich bod chi'n rhyd fach neu'n rhy ifanc i son am yr hyn sy'n bwysig i chi. Byddwch yn ddewr - er bod eich llais yn crynu - gweiddwch a bydd pobl yn gwrando," meddai.

Llwyfannau i bobl ifanc

Mae disgwyl i 120 o ddisgyblion fod yn y digwyddiad, lle fyddan nhw'n cael cyfle i gymryd rhan mewn gweithdai gyda grwpiau amgylcheddol, gwleidyddion a Llywodraeth Cymru.

Dywedodd Kevin Rahman-Daultrey, o Maint Cymru, sef yr elusen sy'n trefnu'r gynhadledd, mai "newid hinsawdd yw'r bygythiad mwyaf dybryd sydd yn wynebu dynoliaeth a, bydd cenedlaethau iau a chenedlaethau'r dyfodol yn dwyn baich hyn".

"Mae'n bwysig dros ben bod pobl ifanc yn gallu siarad â'r rheini sydd mewn pŵer am yr hyn maen nhw'n ei wneud i ddiogelu eu dyfodol, a'r hyn maen nhw eisiau iddyn nhw fod yn ei wneud.

"Dyma pam bod ymgysylltu â phobl ifanc yn y broses COP a darparu llwyfannau i bobl ifanc i ddod at ei gilydd gyda'r rhai sydd mewn grym yma yng Nghymru mor bwysig."

Ychwanegodd Alfred, o grŵp Llysgenhadon Hinsawdd Ieuenctid Cymru bod "COP27 yn agor y cyfle i bobl ifanc ddangos unwaith eto nad yw geiriau'n ddigon - mae angen gweithredu ar frys".