Ail gartrefi: 'Ffenomenon y cynnydd mewn prisiau tai'

Dywedodd Julie James fod "heriau cymhleth" am ail gartrefi, a'i bod eisiau "osgoi canlyniadau anfwriadol"

Mae ail gartrefi yn "fater sy'n cael ei ystyried hyd yn oed yn fwy craff yn sgil y cynnydd presennol mewn prisiau tai yng Nghymru," medd Llywodraeth Cymru.

"Ers dechrau pandemig Covid, mae Llywodraeth Cymru ac eraill wedi ystyried y ffenomenon hon gan graffu a gweithio arni o'r newydd" meddai Julie James AS, y Gweinidog Newid Hinsawdd.

Dywedodd hefyd bod y llywodraeth yn cydnabod mai y "Gymraeg yw iaith y gymuned yn llawer o'r mannau problemus o ran ail gartrefi".

Mae mynd i'r afael â'r cynnydd mewn ail gartrefi yn rhan o'r cytundeb cydweithredu rhwng Llafur a Phlaid Cymru.

'Nifer uchaf yn ymateb'

Wrth ymddangos gerbron Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai Senedd Cymru ddydd Mercher, ychwanegodd Julie James bod y llywodraeth wedi cael "y nifer uchaf erioed o bobl yn ymateb i ymgynghoriadau cynllunio".

Dywedodd bod dros 1,650 o ymatebion i'r ymgynghoriad cynllunio yn cael eu dadansoddi ar hyn o bryd - ymgynghoriad cenedlaethol ar newidiadau a allai, pe byddent yn cael eu gweithredu'n lleol, roi mwy o reolaeth yn nwylo awdurdodau cynllunio lleol.

Gallai hyn arwain at awdurdodau lleol yn gofyn caniatâd cynllunio i newid defnydd i "Gartref Eilaidd neu Lety Gwyliau Tymor Byr pan fo'n cynnwys 'newid defnydd sylweddol' i'r defnydd presennol o dir".

'Trafferth yn y farchnad fyd-eang'

O ran yr ymrwymiad i adeiladu 20,000 o gartrefi carbon isel newydd i'w rhentu yn y sector cymdeithasol dywedodd y gweinidog eu bod "ar y trywydd i gyrraedd y nod" ond "yn cael trafferth yn y farchnad fyd-eang" gyda phroblemau cyflenwad, gan nodi cyflenwad pren fel enghraifft, a chwyddiant prisiau cyffredinol.

Fe wnaeth pobl ymgasglu mewn gwahanol bentrefi ym Mhen Llŷn yn 2021 er mwyn tynnu sylw at y broblem

Bydd y pwyllgor yn paratoi adroddiad yn dilyn ei ymchwiliad i ail gartrefi, gydag argymhellion i Lywodraeth Cymru.

Dywedodd cadeirydd y pwyllgor, John Griffiths, "mae'r farchnad dai yn methu - dyna rydym wedi'i glywed".

Rhybuddiodd y gweinidog bod "heriau cymhleth", a bod angen "osgoi canlyniadau anfwriadol".

O ran cyhoeddiad Llywodraeth Cymru yn gynharach eleni y gallai rhai perchnogion ail gartrefi yng Nghymru dalu pedair gwaith eu lefel bresennol o'r dreth gyngor o'r flwyddyn nesaf, dywedodd y gweinidog: "Nid wyf yn rhagweld y bydd hynny'n digwydd mewn llawer o leoedd yng Nghymru, ond rydym am roi'r ysgogiadau i awdurdodau lleol ddatrys y broblem yn eu hardal."

Ar hyn o bryd gall cynghorau godi premiwm ail gartref o hyd at 100% ond bydd hynny'n cynyddu i 300% o fis Ebrill 2023.

Mae cynghorau Gwynedd, Abertawe a Sir Benfro yn defnyddio'r ardoll uchaf ar hyn o bryd o 100% mewn perthynas ag ail gartrefi.