'Doeddan nhw'm yn gwybod fod gan Gymru iaith ei hun'
- Cyhoeddwyd
Hwb 'gwerth chweil' i Gymru gan CBDC, medd cyn-lywydd
"Os 'sa chi'n dod efo fi i gyfarfod o'r gymdeithas unrhyw adeg, wnewch fy nghlywed yn siarad am y grass-roots."
Am dros hanner can mlynedd mae Trefor Lloyd Hughes wedi bod yn un o hoelion wyth pêl-droed y gogledd, yn mynd o osod rhwydi a gwerthu tocynnau raffl i'w glwb lleol i fod ymysg prif weinyddwyr y gêm yng Nghymru.
Bu hefyd yn cynrychioli'r corff gweinyddol UEFA mewn nifer o gemau mawr Ewropeaidd, gan gynnwys ffeinal Cynghrair Ewropa yn 2014, fel cennad rhyngwladol.
Erbyn hyn yr un mor gyfforddus yn cyfarfod â rhai o brif sêr y bêl gron neu'n wylio gêm ar brynhawn Sadwrn glawog ym Modedern, mae wedi bod yn ddipyn o daith i'r cyn-yrrwr ambiwlans.
Trefor Lloyd Hughes yn ei gartref yng Nghaergybi gyda llun ohono'i hun gyda Chwpan y Byd
Mae hi bellach yn ddegawd ers iddo gael ei benodi i gyfnod o dair blynedd fel llywydd Cymdeithas Bêl-droed Cymru (CBDC) - corff sy'n elwa o'r ton o lwyddiant a phoblogrwydd y gêm ymysg Cymry pen baladr.
Ffyniant pêl-droed ar lawr gwlad sy'n parhau i fynd â'i fryd, er yr holl edrych ymlaen at anturiaethau tîm Robert Page ym mhencampwriaeth Cwpan y Byd cyntaf Cymru ers 1958.
Tra'n llongyfarch y gymdeithas am yr ymdrechion i gryfhau'r defnydd o'r Gymraeg, dywedodd mai parhau i bwyso am fwy o fuddsoddiad mewn cyfleusterau llawr gwlad dylai gwaddol Qatar 2022 fod.
Mae diddordeb Trefor Lloyd Hughes mewn pêl-droed llawr gwlad yn deillio o'i gyfnod yn gwirfoddoli ac yna'n chwarae (rhes gefn, ail o'r chwith) dros glwb Bodedern ar Ynys Môn
Cyn cymhwyso am Gwpan y Byd dywedodd Prif Weithredwr CBDC, Noel Mooney bod angen buddsoddiad o £300m mewn cyfleusterau ar lawr gwlad.
Yn sgil cyrraedd Qatar fe gyhoeddwyd byddai £4m yn ychwanegol yn mynd at gyfleusterau pêl-droed llawr gwlad, gan ddilyn buddsoddiad blaenorol o £3.2m rhwng 47 prosiect ar draws Cymru.
Ond dywedodd Mr Lloyd Hughes, llywydd y gymdeithas rhwng 2012 a 2015, bod angen parhau i fuddsoddi ym mhob haen o'r gêm er mwyn sicrhau ffyniant ar gyfer y dyfodol.
"Be' dwi yn poeni am ydi'r gwirfoddolwyr - lle 'dan ni am gael rheiny ar gyfer y dyfodol?" dywedodd wrth Cymru Fyw, gan nodi fod rhai o'r caeau yn "wael iawn" ar hyn o bryd.
Agoriad swyddogol canolfan Parc y Ddraig yn 2013
"Mae [nifer y gwirfoddolwyr] yn mynd yn llai, ddim jyst mewn pêl-droed ond mewn llawer o beth, mae nhw'n mynd i lawr, i lawr, i lawr.
"Mae Noel Mooney 'di dod â dipyn [o arian] i fewn, ond dwi'n cwffio i gael lot mwy o arian i'r grass-roots.
"Os 'sa chi'n dod efo fi i gyfarfod y gymdeithas unrhyw adeg wnewch chi fy nghlywed yn siarad am y grass-roots.
'Mae angen arian, ac ymrwymiad, i wella cyfleusterau'
"Mae [Noel Mooney] wedi dweud wrtha'i faint ydan ni'n gael, o gwmpas, am fynd i Qatar, faint o bosib gawn ni, a mae wedi dweud yn gyhoeddus mai yno fydd o'n mynd.
"Chwarae teg iddo, mae'n reit gartrefol i siarad efo a 'dan ni'n gwneud yn iawn, ond dwi yn pryderu efo'r arian 'ma."
O Fôn i Ffrainc
Gan ddechrau wrth helpu gyda chlwb Bodedern ar Ynys Môn dros hanner can mlynedd yn ôl a "gwneud pob dim o fod yn gadeirydd, chwaraewr, trysorydd, ysgrifennydd, marcio'r cae a rhoi'r nets i fyny", aeth ymlaen i fod yn Lywydd Cymdeithas Bel-Droed Cymru am gyfnod o dair blynedd rhwng 2012 a 2015.
Trefor Lloyd Hughes gyda Pele, un o'r chwaraewyr gorau erioed a dorrodd galonnau Cymru tra'n chwarae i Frasil yn lanc 17 oed yng Nghwpan y Byd 1958
Mewn cyfnod o newid mawr o fewn pêl-droed yng Nghymru - a welodd y tîm cenedlaethol yn cyrraedd rowndiau terfynol cystadleuaeth rhyngwladol am y tro cyntaf ers 1958 - dywedodd bod y newidiadau oddi fewn y gymdeithas dros y blynyddoedd diwethaf wedi bod yn rhyfeddol.
"Pan ges fy mhenodi oedd o'n 'chydig bach o sioc i bawb dwi'n meddwl, ond dwi di trio gwneud fy ngora' i bawb," meddai.
"Pan ddois yn aelod o'r Orsedd [yn 2007] dwi'n cofio'r Archdderwydd yn dweud wrtha'i yna, 'Un peth dwisho chi wneud ydi mynd â'r Gymraeg fwy yn y gymdeithas' - a dwi'n gobeithio mod i wedi gwneud hynny hefyd.
Mae Trefor Lloyd Hughes yn aelod o'r Orsedd ers 2007
"Dwi'n meddwl fod pobl tu allan y wlad wedi sylweddoli fod Cymru yn hollol wahanol i Brydain Fawr....dwi'n gweld hi fel gwlad ei hun."
Mae'n credu fod Ian Gwyn Hughes wedi gwneud "gwaith da" yn Cymreigio'r gymdeithas.
Ychwanegodd: "Mae Dafydd Iwan wedi bod yn aruthrol o dda, a mae pwy bynnag wnaeth gynnig i Dafydd ddod i fewn i'r stadiwm i ganu Yma o Hyd y noson yna - dwi'n meddwl mod i'n gwybod pwy - yn haeddu medal ar ben ei hun.
Mae Trefor Lloyd Hughes yn canmol gwaith pobl fel Ian Gwyn Hughes (chwith) o ran Cymreigio'r gymdeithas a'r penderfyniad i wahodd Dafydd Iwan (dde) i ganu Yma o Hyd yn y stadiwm cyn y gemau yn erbyn Awstria a Wcráin
"Tra'n cynrychioli'ch gwlad mewn lle fel FIFA yn y Swistir, ac UEFA ac wedi bod yn delegate i'r rheiny yn mynd i wahanol gaeau, y peth cyntaf oedd yn dod o fy ngheg i oedd 'sut da chi?' neu 'bore da' neu 'p'nawn da'.
"Doeddan nhw methu dallt be oedd yn mynd ymlaen, a dyma fi'n dweud wrthyn nhw beth oedd... doeddan nhw ddim yn gw'bod fod gan Gymru iaith wahanol.
"Mae sefyllfa'r gymdeithas wedi newid yn hollol. Dwi'n cofio mynd fewn i swyddfa'r gymdeithas yn Westgate Street lle roedd 'na ond pump neu chwech yn gweithio yna. Mae 'na rŵan dros 100.
"Dwi'n cofio hefyd un swyddog a un o'r gymdeithas yn hel pres tocynnau yn y swyddfa ac yn ei roi mewn bag Tesco - fel'na oedd hi yr adeg hynny, ond mae pethau wedi newid a 'dan ni angen newid efo'r amser.
"Erbyn hyn mae'r gymdeithas yn fwy proffesiynol yn y ffordd mae'n rhedeg petha'.
Trefor Lloyd Hughes mewn cyfarfod o Lywyddion cymdeithasau pêl-droed Lloegr, Yr Alban a Gogledd Iwerddon yn Zurich gyda chyn-lywydd FIFA, Sepp Blatter
"Ond dwi'n credu, yn fy nghyfnod fel llywydd, fy mod wedi rhoi sylfaen lle mae eraill wedi mynd â fo ymlaen wedyn. Heb y sylfaen yna mae'n ta-ta."
Nid oedd ei gyfnod gyda'r gymdeithas yn fêl i gyd, serch hynny. Roedd yn rhan o'r broses o benodi Chris Coleman fel rheolwr y tîm cenedlaethol yn dilyn marwolaeth annisgwyl Gary Speed yn Nhachwedd 2011.
"Ges i alwad ffôn yn dweud beth oedd wedi digwydd i Gary. Doeddwn methu coelio'r peth.
"Dyma fi'n ffonio'r swyddfa i weld os oedd o'n wir... oedd Gary a fi'n cael hwyl. Ges i sioc aruthrol."
Gan ddisgrifio'i hun fel "ffrind mawr" i Chris Coleman, dywedodd: "Dwi'n cofio Chris yn cael amser caled hefyd, ond genna'i feddwl y byd ohono."
Trefor Lloyd Hughes yn gosod blodau gyda Chris Coleman i goffáu milwyr Cymreig yn Fflandrys, Gwlad Belg yn 2014
Gobeithion Qatar
Er nad yw'n bwriadu teithio i Qatar, mae wedi bod i'r wlad ar gyfer buddugoliaeth i Gymru mewn gêm gyfeillgar yn 200. Mae Trefor Lloyd hughes yn ffyddiog y gall tîm Rob Page wneud argraff ar y gystadleuaeth.
"Mae 'na rwbath yn deud wrtha'i ers dipyn rŵan yr awn ni'n bell yn Qatar," meddai.
Ar daith i Qatar yn 2000 pan chwaraeodd Gymru gêm gyfeillgar yno
"Dwi'n gw'bod fod o'n bell mewn milltiroedd ond gobeithio awn ni i'r ffeinal.
"Rhaid ni fod yn resymol - mae'r lle yn boeth. Dyna pam tydw i dim yn mynd, achos fy iechyd - mae'n rhy boeth i mi, a'r amser teithio.
"Dwi'n licio'r ffordd mae [Page] isho chwara' - pwy sy'n gw'bod be sydd o'm blaenau?"
Pynciau cysylltiedig
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd26 Chwefror 2019
- Cyhoeddwyd28 Ionawr 2019
- Cyhoeddwyd2 Mawrth 2015
- Cyhoeddwyd12 Hydref 2015
